Ο ερευνητής

Αυτή είναι η ιστορία ενός ανθρώπου τον οποίο εγώ θα χαρακτήριζα ερευνητή …

Ερευνητής είναι κάποιος που ψάχνει όχι απαραιτήτως κάποιος που βρίσκει.

Ούτε είναι κάποιος που ξέρει στα σίγουρα τι είναι αυτό που ψάχνει. Είναι, απλώς, κάποιος για τον οποίο η ζωή αποτελεί μια αναζήτηση. Μια μέρα, ο ερευνητής διαισθάνθηκε ότι έπρεπε να πάει προς την πόλη του Καμίρ. Είχε μάθει να δίνει μεγάλη σημασία στα προαισθήματα του, που πήγαζαν από ένα μέρος δικό του μεν, άγνωστο δε.

Μετά από δύο μέρες πορείας στους σκονισμένους δρόμους, διέκρινε από μακριά το Καμίρ. Λίγο πριν φτάσει στο χωριό, του τράβηξε την προσοχή ένας λόφος, δεξιά από το μονοπάτι. Ήταν σκεπασμένος από υπέροχη πρασινάδα και γεμάτος με δέντρα, πουλιά και μαγευτικά λουλούδια. Τον περιτριγύριζε κάτι σαν μικρός φράχτης φτιαγμένος από βαμμένο ξύλο.
Μια μπρούντζινη πορτούλα τον προσκαλούσε να μπει.

Ξαφνικά, αισθάνθηκε να ξεχνά το χωριό και υπέκυψε στην επιθυμία του να ξαποστάσει για λίγο σ’ εκείνο το μέρος.
Ο ερευνητής πέρασε την είσοδο κι άρχισε να βαδίζει αργά δίπλα στις λευκές πέτρες που ήταν τοποθετημένες ανάκατα ανάμεσα στα δέντρα.
Άφησε το βλέμμα του να ξαποστάσει σαν την πεταλούδα, σε κάθε λεπτομέρεια του πολύχρωμου αυτού παραδείσου.

Τα μάτια του, όμως, ήταν μάτια ερευνητή, κι ίσως γι’ αυτό ανακάλυψε εκείνη την επιγραφή πάνω σε μια απ’ τις πέτρες: 

Αμπντούλ Ταρέγκ: έζησε 8 χρόνια, 6 μήνες, δύο εβδομάδες και 3 μέρες.
Τρόμαξε λίγο συνειδητοποιώντας ότι εκείνη η πέτρα δεν ήταν απλώς μια πέτρα: ήταν μια ταφόπλακα.
Λυπήθηκε όταν σκέφτηκε ότι ένα παιδί τόσο μικρής ηλικίας ήταν θαμμένο σ’ εκείνο το μέρος.

Κοιτάζοντας γύρω του, ο άνθρωπος είδε ότι και η διπλανή πέτρα είχε μια επιγραφή. Πλησίασε να τη διαβάσει.
 Έλεγε:Γιαμίρ Καλίμπ: έζησε 5 χρόνια, 8 μήνες και 3 εβδομάδες.
Ο ερευνητής αισθάνθηκε φοβερή συγκίνηση.
Αυτό το πανέμορφο μέρος ήταν νεκροταφείο, και κάθε πέτρα ήταν ένας τάφος.
Μία μία, άρχισε να διαβάζει τις πλάκες.
Όλες είχαν παρόμοιες επιγραφές: ένα όνομα και τον ακριβή χρόνο ζωής του νεκρού.
Αλλά αυτό που τον τάραξε περισσότερο ήταν η διαπίστωση ότι ο άνθρωπος που είχε ζήσει τον πιο πολύ καιρό, μόλις που ξεπερνούσε τα έντεκα χρόνια …
Νικημένος από μια αβάσταχτη θλίψη, έκατσε κι άρχισε να κλαίει.

Ο φύλακας του νεκροταφείου που περνούσε από εκεί τον πλησίασε.
Τον κοίταξε να κλαίει για λίγο σιωπηλός, και μετά τον ρώτησε αν έκλαιγε για κάποιον συγγενή.
«Όχι, για κανέναν συγγενή» είπε ο ερευνητής. 
«Τι συμβαίνει σ’ αυτό το χωριό; Τι πράγμα φοβερό έχει αυτός ο τόπος; Γιατί έχει τόσα πολλά νεκρά παιδιά θαμμένα σ’ αυτό το μέρος; Ποια είναι η τρομερή κατάρα που βαραίνει αυτούς τους ανθρώπου; και τους έχει υποχρεώσει να φτιάξουν ένα νεκροταφείο για παιδιά:»

Ο ηλικιωμένος χαμογέλασε και είπε:

«Μπορείτε να ηρεμήσετε. Δεν υπάρχει τέτοια κατάρα. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι εδώ έχουμε ένα παλιό έθιμο. Θα σας εξηγήσω …

»Όταν ένας νέος συμπληρώνει τα δεκαπέντε του χρόνια, οι γονείς του του χαρίζουν ένα τετράδιο όπως αυτό που έχω εδώ, για να το κρεμάει στο λαιμό. Είναι παράδοση στον τόπο μας. Από τη στιγμή εκείνη κι έπειτα, κάθε φορά που κάποιος απολαμβάνει έντονα κάτι, ανοίγει το τετράδιο και σημειώνει:
Στα δεξιά, αυτό που απόλαυσε.
Στ’ αριστερά, πόσο χρόνο κράτησε η απόλαυση.



»Έστω ότι γνώρισε μια κοπέλα και την ερωτεύτηκε. Πόσο κράτησε το μεγάλο αυτό πάθος και η χαρά της γνωριμίας τους; Μια εβδομάδα; Δύο; Τρεις και μισή:»

»Και μετά, η συγκίνηση του πρώτου φιλιού, η θαυμάσια ευχαρίστηση του πρώτου φιλιού … Πόσο κράτησε; Μόνο το ενάμισι λεπτό του φιλιού; Δύο μέρες; Μια εβδομάδα;
»Και η εγκυμοσύνη, και η γέννηση του πρώτου παιδιού;
»Και ο γάμος των φίλων;
»Και το ταξίδι που πάντα ήθελε;
»Και η συνάντηση με τον αδελφό που γυρίζει από μια μακρινή χώρα; »Πόσο κράτησε στ’ αλήθεια η απόλαυση αυτών των αισθήσεων;
»Ώρες; Μέρες;
Έτσι , συνεχίζουμε να σημειώνουμε στο τετράδιο κάθε λεπτό που απολαμβάνουμε … 
Κάθε λεπτό.

»Οταν κάποιοιος πεθαίνει, έχουμε τη συνήθεια να ανοίγουμε το τετράδιό του και να αθροίζουμε το χρόνο της απόλαυσης για να τον γράψουμε πάνω στον τάφο του. 
Γιατί αυτός είναι για εμάς ο μοναδικός και πραγματικός χρόνος ΠΟΥ ΕΧΟΥΜΕ ΖΗΣΕΙ»

Χόρχε Μπουκάι  Jorge Bucay
από τις "Ιστορίες για να σκεφτείς" 
εκδ opera/animus

Προδοσία και πόνος

Η προδοσία αποτελεί μία από τις πιο οδυνηρές εμπειρίες που μπορεί να βιώσει ένας άνθρωπος. Ξαφνικά ανακαλύπτουμε ότι αυτό που πιστεύαμε πως ήταν αληθινό, δεν είναι. Όταν ένα πρόσωπο που εμπιστευόμαστε υπονομεύει την εμπιστοσύνη που του έχουμε δείξει, ο κόσμος μας καταρρέει.

Eduardo Kingman

Όταν δείχνουμε εμπιστοσύνη σε κάποιο πρόσωπο σημαίνει ότι αισθανόμαστε ασφαλείς μαζί του. Ελπίζουμε ότι θα μας σέβεται, ότι νοιάζεται για μας και δεν θα μας βλάψει, ειδικά εκ προθέσεως. Αισθανόμαστε προδομένοι και ξαφνικά συνειδητοποιούμε μια καινούρια πραγματικότητα: αυτό που νομίζαμε ότι ήταν ασφαλές και αξιόπιστο δεν είναι τελικά.

Η προδοσία μπορεί να λάβει διάφορες μορφές. Εκτός από την απιστία, μπορεί να νιώθουμε προδομένοι όταν οι άνθρωποι αθετούν σημαντικές συμφωνίες, διαδίδουν κουτσομπολιά για εμάς ή τελειώνουν μια σχέση παρά τις υποσχέσεις τους. 

Σε μια στιγμή, η ζωή μας αλλάζει για πάντα.

Η προδοσία είναι κάτι που συμβαίνει σε όλους. Είναι σπάνιο για κάποιον να περάσει τη ζωή του χωρίς να νιώσει ότι έχει προδοθεί. Πώς λοιπόν μπορούμε να ξεπεράσουμε την προδοσία έτσι ώστε να μην υποκύψουμε στην κατάθλιψη, τον κυνισμό και την απόγνωση; Με λίγα λόγια, πώς μπορούμε να ξεπεράσουμε την προδοσία χωρίς να προδώσουμε τους εαυτούς μας;

Όπως αναφέρω στο βιβλίο μου «Love & Betrayal» , η προδοσία πονάει. Δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές που θα μας βγάλουν από την αγωνία και την πικρία που αφήνει πίσω της μια μεγάλη προδοσία. Ωστόσο, καθώς ξεπερνάμε το αρχικό σοκ και την απογοήτευση, υπάρχει δυνητικά μια συνέχεια μετά την προδοσία. Οι εβδομάδες και οι μήνες μετά την προδοσία μας δίνουν ευκαιρίες να κατανοήσουμε τον εαυτό μας και τη ζωή πιο βαθιά. Οι πιο απελευθερωτικές ανακαλύψεις της ζωής συχνά έρχονται την εποχή που αισθανόμαστε πληγωμένοι.

Μία από τις πιο καταστροφικές πτυχές της προδοσίας είναι ότι η αίσθησή μας για την πραγματικότητα υπονομεύεται. Η ικανότητα να εμπιστευόμαστε το ένστικτό μας και τους εαυτούς μας χάνεται.

Η αντιμετώπιση του αισθήματος της προδοσίας σημαίνει ότι πρέπει να εμπιστευτούμε τις εμπειρίες και τις επιλογές μας ξανά. Αλλά για να μπορέσουμε να το κάνουμε αυτό, θα πρέπει να αφήσουμε τον εαυτό μας να περάσει από τα διάφορα στάδια του πένθους που συνοδεύουν την απώλεια. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει κάποιο σοκ, την άρνηση, τον θυμό και την εκδίκηση.

Δυστυχώς, πολλοί άνθρωποι επιθυμούν να πάρουν εκδίκηση, η οποία συνήθως αυξάνει τον πόνο τους αντί να τον μαλακώσει. Το βιβλίο και η ταινία «Ο πόλεμος των Ρόουζ» (War of the Roses) απεικονίζει την κλιμάκωση του φαύλου κύκλου καταστροφής που ακολουθεί την εκδίκηση.

Η εκδίκηση είναι μια ασύνετη προσπάθεια να προστατευτούμε από την αναπόφευκτη οδύνη και τον πόνο.
Ο συγγραφέας James Baldwin το θέτει ως εξής:
«Φαντάζομαι ότι ένας από τους λόγους που οι άνθρωποι προσκολλώνται στο μίσος τόσο πεισματικά είναι επειδή, όταν το μίσος πλέον θα έχει φύγει, θα είναι αναγκασμένοι να αντιμετωπίσουν τον πόνο».

Το να αγκαλιάσουμε τον πόνο και την απώλεια όχι μόνο θα μας βοηθήσει να θεραπευτούμε ως άτομα, αλλά ακόμα και τα αντιμαχόμενα έθνη μπορούν να κάνουν ένα βήμα μπροστά σταματώντας τις διενέξεις και αναγνωρίζοντας με θάρρος την αμοιβαία θλίψη τους. Ο Nelson Mandela προωθώντας την Επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης στη Νότια Αφρική συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στην επούλωση των πληγών που δημιουργήθηκαν από τον φυλετικό διαχωρισμό.

Το συναίσθημα της ντροπής εμποδίζει την επούλωση των πληγών από την προδοσία. Ίσως αναρωτηθούμε: «Τι μου συμβαίνει; Πώς μπόρεσα να εμπιστευτώ αυτό το άτομο; Πόσο ανόητος ήμουν;». Ενώ η αυτοκριτική είναι κάτι συνηθισμένο, περιπλέκει το ζήτημα του πόνου που νιώθουμε.

Αν καταφέρουμε να αναγνωρίσουμε αυτό το συναίσθημα τη στιγμή που προκύπτει, μπορούμε να το διαφοροποιήσουμε από τη φυσική θλίψη λόγω της απώλειας. Θα μπορούσαμε τότε να θυμηθούμε ότι η προδοσία αποτελεί απλώς μέρος της ζωής. Αυτό δεν σημαίνει ότι κάτι δεν πάει καλά με εμάς. Αν αγκαλιάσουμε τη θλίψη θα οδηγηθούμε στην ίαση. Η αυτοκριτική και η ντροπή παρατείνει την αγωνία της θλίψης μας.

Ο οργανισμός μας έχει έναν τρόπο να θεραπεύεται, αν καταφέρουμε να βρούμε το μονοπάτι της ίασης, το οποίο σημαίνει ότι δεν αντιστεκόμαστε σε αυτά που νιώθουμε. Αν καταφέρουμε να βρούμε τη δύναμη να αγκαλιάσουμε τη θλίψη χωρίς να νιώθουμε ντροπή, προχωράμε μπροστά. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι δεχόμαστε την υποστήριξη των φίλων που μπορούν να μας ακούσουν, επισκεπτόμαστε έναν ψυχοθεραπευτή προκειμένου να μας βοηθήσει να ομαλοποιήσουμε τα συναισθήματά μας, δείχνουμε κατανόηση στον εαυτό μας και συνειδητοποιούμε τι συνέβη έτσι ώστε να προχωρήσουμε μπροστά.

Καθώς αντιμετωπίζουμε το θέμα της προδοσίας, προχωράμε με μεγαλύτερη σοφία και κατανόηση για τον εαυτό μας. Η επανάκτηση της αξιοπρέπειάς μας από ένα τέτοιο μεγάλο πλήγμα ίσως πάρει πολύ χρόνο. Είναι μια διαδικασία μετάβασης που μας καλεί να είμαστε ιδιαίτερα υπομονετικοί και επιεικείς με τους εαυτούς μας.

John Amodeo Ph.D., MFT

Αλλάζει ο άνθρωπος ;

Όποιος μπει να απαντήσει στο ερώτημα αν αλλάζει ο άνθρωπος, είναι σίγουρο ότι θα μπει σε μία μεγάλη παγίδα. Σε διαχρονικά ερωτήματα, που αφορούν την ανθρώπινη ύπαρξη, το μόνο βέβαιο είναι ότι θα υπάρξει ένα εύρος από διαφορετικές απαντήσεις, βασισμένες σε διαφορετικούς παράγοντες: απόψεις, υποκειμενική οπτική, συναισθήματα, προτάσεις, σκέψεις, ενδοιασμοί, δυσκολίες, φοβίες, εμπόδια, δυνατότητες, επιλογές, ελευθερία, δυναμική, απόφαση, θέληση...


Ας δούμε κάποια γεγονότα. Το μόνο σίγουρο και οικουμενικά εμφανές είναι ότι αλλάζουμε σωματικά. Γεννιόμαστε μωρά, περνάμε στην παιδική ηλικία, την εφηβική, ενηλικιωνόμαστε, γερνάμε, πεθαίνουμε. Το σώμα μας αλλάζει μέρα με τη μέρα, λεπτό με το λεπτό, το αντιλαμβανόμαστε αργά, αλλά οι αλλαγές μέσα μας γίνονται γρήγορα.

Παράλληλα με αυτή τη σωματική αλλαγή, εκτυλίσσεται και η πνευματική αλλαγή. Μεγαλώνουμε και εξελισσόμαστε, εκπαιδευόμαστε, μαθαίνουμε πληροφορίες για τον κόσμο, τον πολιτισμό, την κοινωνία, την υγεία και όποιον τομέα μας ενδιαφέρει. Σώμα και πνεύμα συμμαχούν για την ψυχική μας διαδρομή και την σφυρηλάτηση της προσωπικότητάς μας. Ωριμάζουμε, αποφασίζουμε, αισθανόμαστε, σχετιζόμαστε, εργαζόμαστε, αντλούμε και δίνουμε ικανοποίηση, αφομοιώνουμε, διαφοροποιούμαστε... Ό,τι και να κάνουμε, κάτι αλλάζουμε σταδιακά στη ζωή μας. Και το κάνουμε εμείς οι ίδιοι.

Μέχρι το τέλος της ζωής μας, αλλάζουμε. Δεν είμαστε ποτέ οι ίδιοι. Γιατί άραγε τότε ορισμένοι επιμένουν ότι ο άνθρωπος δεν αλλάζει; Αυτό το ερώτημα, είναι πολύ καλό να το απαντήσουν οι ίδιοι που το υποστηρίζουν.

Σε ένα πιο γενικό πλαίσιο υπάρχουν αρκετοί λόγοι για τους οποίους μπορεί να πιστεύει κάποιος ότι ο άνθρωπος δεν αλλάζει. Ενδεχομένως να μην το πιστεύει και να έχει ιδεολογικοποιήσει αυτή την πίστη του, που τον εξυπηρετεί στην αυτοματοποιημένη πορεία του. Ή φοβάται πολύ να ανοίξει το σεντούκι της ψυχής του και να ανασύρει από μέσα - φυσώντας τη σκόνη από πάνω τους - συναισθήματα, εικόνες και γεγονότα του παρελθόντος. Ή εξυπηρετείται από την τωρινή κατάσταση που ζει, όσο δύσκολη και να είναι, βάζοντας το μοιραίο μπροστά του, προσπαθώντας να πείσει τον εαυτό του, ότι κάποιος άλλος έχει αποφασίσει για τον ίδιο. Ή δεν βρίσκει ο ίδιος τη δύναμη να προχωρήσει σε αλλαγές της ζωής του, φτιάχνοντας τρομακτικά και αρνητικά σενάρια για το μέλλον, κάτι που το κάνει υποσυνείδητα αλλά ουσιαστικά επιβεβαιώνει την εξαγωγή του συμπεράσματος που θέλει.

Όλοι οι παραπάνω πιθανοί λόγοι, είναι κατανοητοί και πραγματικά εκτιμώ τον άνθρωπο που τα πιστεύει. Δεν μπορώ να μπω και να τον κατηγορήσω, ούτε να τον ενοχοποιήσω για τίποτα. Θα ήμουν πολύ άδικος αν το έκανα. Σέβομαι τον άνθρωπο που δεν θέλει να αλλάξει για τους δικούς τους λόγους. Κάθε άνθρωπος, έχει τη δική του αφετηρία, τα δικά του βιώματα και έχει μάθει να πορεύεται με αυτά. Είναι η ασφάλειά του και ο τρόπος αντίληψης και συναίσθησης του περιβάλλοντός του. Οι περισσότεροι άνθρωποι βλέπουν την αλλαγή σαν δύσκολη πορεία, σαν βάρος, σαν πίεση να κάνουν κάτι που δεν θέλουν. Ποιος μπορεί να τους αναγκάσει να κάνουν κάτι που δεν θέλουν...;

Στην προσωπική μας ζωή, δεν μπορεί να παρέμβει κανείς, μόνο αν του το επιτρέψουμε. Η αλλαγή είναι μία ανακάλυψη προσωπική, μία βουτιά στον εσωτερικό μας βυθό, ένα φώς που ρίχνουμε στην άβυσσο της ψυχής μας. Όσο πιο βαθιά βουτήξουμε, τόσο πιο κοντά βρισκόμαστε στην ανακάλυψη του προσωπικού μας θησαυρού. Σε ένα θησαυρό από κρυμμένες δυνάμεις, επιλογές ζωής και ελευθερία. Και εκεί στο μεγάλο βάθος, όποιος βουτήξει, χρειάζεται να πάρει μεγάλη ανάσα... ή να έχει μπουκάλες οξυγόνου που θα τον βοηθήσουν να παραμείνει και να αναζητήσει το θησαυρό του.



Κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι θα τον ανακαλύψει εύκολα. Όπως τα ναυάγια, που έχουν μείνει πολλά χρόνια στο βυθό και έχουν αναπτύξει στο εξωτερικό τους μέρος όστρακα, πλαγκτόν και κάθε είδους θαλάσσιο οργανισμό για προστασία, έτσι συμβαίνει και στη ψυχή του όταν προσπαθεί να ανακαλύψει τον εαυτό του. Η διαφορά είναι ότι αυτά τα εμπόδια πιστεύει ότι τα έχει βάλει ο ίδιος και δεν μπορεί να τα αλλάξει γιατί είναι κομμάτια του εαυτού του. Δεν είναι όμως έτσι, τα εμπόδια αυτά, τα έχουν βάλει άλλοι και τον έχουν κάνει να πιστέψει ότι είναι δικά του. Η διαπίστωση ότι μπορεί να τα αφαιρέσει από την επιφάνεια του ναυαγίου, τον φέρνει ένα βήμα πιο κοντά στο θησαυρό του.

Αυτό είναι το κρίσιμο στάδιο, η προσωπική αλήθεια αποκαλύπτεται μπροστά του και καλείται να τη διαχειριστεί. Ορισμένοι άνθρωποι τρομάζουν από αυτό που θα ανακαλύψουν, δεν μπορούν να το αντέξουν γιατί είναι δύσκολο, δεν μπορούν ή δεν επιθυμούν να δουν πώς θα το αξιοποιήσουν για καλό. Αναδύονται ξανά γρήγορα στην επιφάνεια και δεν ξαναβουτάνε καθόλου... Υπάρχουν και άλλοι όμως που μέσα σε αυτό το μαύρο βυθό της αβύσσου, διακρίνουν ηλιαχτίδες φωτός που έρχονται να τους οδηγήσουν και να τους φωτίσουν τα σκοτεινά μονοπάτια. Αυτές οι ηλιαχτίδες είναι η δέσμευση, η απόφαση, η υπόσχεση και η αφοσίωση που δείχνουν στον εαυτό τους, να συνεχίσουν αυτό το ταξίδι για να οδηγηθούν στο θησαυρό τους. Οι δυσκολίες και οι πίκρες δεν θα σταματήσουν να υπάρχουν. Τι μένει μετά από αυτό: Η προσωπική υπόσχεση ότι θα επενδύσουν στην εμπιστοσύνη τους.


Χαράλαμπος Πίσχος - Ψυχολόγος, Υπαρξιακός Συστημικός Ψυχοθεραπευτής