Ματθαίος Γιωσαφάτ:«Η αγάπη ξεκινάει από την ευγνωμοσύνη»

Ο άνθρωπος που έβαλε την ψυχοθεραπεία στο μέσο ελληνικό σπίτι, σε μια συνέντευξη στην Αμάντα Μιχαλοπούλου.

 

Ο Ματθαίος Γιωσαφάτ δεν δίνει συχνά συνεντεύξεις. Είναι υπεραπασχολημένος από τότε που έγινε «μισοδιάσημος», όπως λέει αυτοσαρκαστικά.

Μετά τη συνέντευξή του στο «Spiegel», δύο κανάλια της γερμανικής τηλεόρασης ζήτησαν να τον επισκεφτούν κι εκείνος αρνήθηκε. Δέχεται να μου μιλήσει επειδή διάβασε ένα μυθιστόρημά μου: η λογοτεχνία είναι η μεγάλη του αγάπη. 

 

Καθόμαστε σε αναπαυτικές πολυθρόνες, ο ένας απέναντι στον άλλον, στην κλασική απόσταση της ψυχοθεραπείας, με τη διαφορά ότι εγώ ρωτώ και εκείνος απαντά.

 

Στο βιβλίο του με τίτλο «Να παντρευτείς ή να μην παντρευτείς»  υποστηρίζει ότι υπάρχουν 12 είδη έρωτα, απολύτως αντίστοιχα της σχέσης που αναπτύξαμε με τη μητέρα μας στον πρώτο χρόνο της ζωής μας: «Ένας στερημένος άντρας περιμένει να πάρει από τη γυναίκα ό,τι δεν πήρε από τη μητέρα του, άλλος δημιουργεί εξαρτητική σχέση. Επιλέγεις κάποιον για να κυριαρχείς ή να σε κυριαρχούν. Κι αυτό δεν είναι αγάπη, είναι ανάγκη».

 

Θέλετε να πείτε ότι δεν υπάρχει πραγματική αγάπη;

Στους ώριμους ανθρώπους υπάρχει. Έχουν δεχτεί τα δικά τους ελαττώματα και του συντρόφου τους, έχουν ζήσει την υπαρξιακή μοναξιά. Τον πρώτο χρόνο της ζωής τους έχουν πάρει αρκετή αγάπη από τη μητέρα τους κι έχουν δεχτεί ότι δεν μπορούν να τα έχουν όλα. Η αγάπη ξεκινάει από την ευγνωμοσύνη.

 

Δηλαδή;

Η ευγνωμοσύνη δημιουργεί συνθήκες ενδιαφέροντος για τον άλλον. Ο έρωτας διαρκεί πόσο; Έναν χρόνο;

Μετά ή μεταμορφώνεται σε αγάπη με στοιχεία ευγνωμοσύνης ή διαλύεται.

Οι εξαρτημένοι, οι στερημένοι από μητρική αγάπη, ονειρεύονται καρβέλια, μια ιδανική γυναίκα.

Ακριβώς όπως τα παιδιά πιστεύουν ότι η μάνα τους είναι όλος ο κόσμος.

 

Μιλάτε για το σύνδρομο Παναγίας- πόρνης, προφανώς – εξόχως ελληνικό σύνδρομο…

Θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Είχα κάποτε έναν σαραντάρη σε μια ομάδα. Είχε πάει μ’ ένα τσουβάλι γυναίκες και δεν έβρισκε μια να του ταιριάζει.

Γιατρέ, μου έλεγε, τι ζητάω; Μια γυναίκα τρυφερή, αλλά όχι αδύναμη. Να μου είναι πιστή, αλλά να είναι ελκυστική, να την κυνηγούν οι άλλοι άντρες. Τι ζητούσε; Την ιδανική μητέρα.

 

Θυμάμαι ένα σονέτο που έγραψα για τη μάνα μου στην εφηβεία, πώς τη σφίγγω στην αγκαλιά μου και μέσα στα μάτια της αναζητώ τη δική μου μορφή. Δεν βλέπετε πώς κοιτάζονται οι έφηβοι στα πάρκα; Σαν να είναι ο ένας η μητέρα του άλλου.

 

Να σας πω την αλήθεια, δεν βλέπω πια εφήβους να φιλιούνται στα πάρκα.

Δεν τους βλέπετε, επειδή σήμερα τα παιδιά κλειδώνονται στα δωμάτιά τους και βγάζουν τα μάτια τους. Παλιά εμείς δεν μπορούσαμε να φέρουμε την κοπέλα στο σπίτι, ξημεροβραδιαζόμασταν στα πάρκα.

Είχαμε αυνανιστικές φαντασιώσεις με τους σουηδούς πατεράδες που σου άνοιγαν το σπίτι τους.

Κλειδωνόσουν με την κόρη τους σ’ ένα δωμάτιο και μετά σου έλεγαν κι ευχαριστώ.

Σήμερα τα παιδιά είναι στερημένα, επειδή οι μητέρες τους δουλεύουν και παρατάνε τα μωρά στις νταντάδες.

Το παιδί έχει ανάγκη το χνότο της μάνας του, τη χροιά της φωνής της, τη "ρουτίνα" αυτή, ιδίως τον πρώτο χρόνο.

Με τη ρουτίνα εμπιστευόμαστε τον κόσμο, υποχωρεί η απειλή του αφανισμού.

Η καλή μάνα τραγουδάει συνεχώς το ίδιο τραγούδι. Εχετε παρατηρήσει ότι αν αλλάξεις τα λόγια ενός παραμυθιού, το παιδί σε διορθώνει; Χρειάζεται την ασφάλεια της αρχικής αφήγησης.

 

 

 

 

Ενοχοποιείτε την ελληνίδα μητέρα με αυτό που λέτε.

Κοιτάξτε, και η γυναίκα μου δούλευε όταν η κόρη μας ήταν μικρή, κι εγώ άλλαζα πάνες.

Όμως η Αθήνα κάηκε από τα βαριεστημένα παιδιά των βορείων προαστίων. Μεγάλωσαν με υπαρξιακό κενό και οικιακές βοηθούς.

Δεν αγάπησαν, επειδή δεν αγαπήθηκαν. Η επιθετικότητα είτε ενδοστρέφεται με αυτοκτονικές τάσεις, είτε καταλήγει σε βία.

Όσοι δεν αγαπήθηκαν τον πρώτο χρόνο της ζωής τους, προσπαθούν να χάσουν τα όρια, όπως στην αγκαλιά μιας μάνας.

Αλλοι το βρίσκουν αυτό στη θρησκευτική μεταρσίωση, άλλοι στα ναρκωτικά, άλλοι λένε “θρησκεία μου είναι ο Ολυμπιακός”.

 

Και ο πατέρας πού βρίσκεται σε όλη αυτή την ιστορία; Τι κάνει τον πρώτο χρόνο της ζωής του παιδιού του;

Ο πατέρας στηρίζει τη μάνα. Γίνεται η μητέρα της μητέρας του παιδιού του, παρέχοντας στοργή και τρυφερότητα άνευ όρων.

Στην πραγματικότητα, όμως, τι κάνει ο άντρας; Ζηλεύει που η μητέρα αφιερώνεται στο παιδί της, και συνήθως την απατά.

 

Απατούν περισσότερο οι άντρες από τις γυναίκες στον γάμο;

Το 92% των αντρών απατά. Και στις γυναίκες τα ποσοστά έχουν αυξηθεί, μιλάμε σήμερα για 70%.

Το αρσενικό ζώο είναι πολυγαμικό, η πολυγαμία είναι μέσα στη φύση του άντρα.

 

Εδώ θα διαφωνήσουμε.

Μα δεν το λέω εγώ, η επιστήμη το λέει και η στατιστική. Όταν πούμε ότι οι περισσότερες γυναίκες στην Ελλάδα είναι μελαχρινές, αυτό δεν είναι καλό ή κακό, είναι στατιστική.

Γιατί είναι πολυγαμικοί οι άντρες; Επειδή η μόνη άμυνα απέναντι στον θάνατο είναι τα γονίδια.

Η γυναίκα ξέρει ότι τα γονίδιά της έχουν πάει στο έμβρυο που κυοφορεί. Ο άντρας δεν ξέρει αν είναι δικό του το παιδί.

Στον κόσμο των ζώων τα αρσενικά κατασπαράζουν το ένα το άλλο για να κερδίσουν το θηλυκό. Ή πνίγουν το μωρό τους, επειδή έτσι το θηλυκό αποκτά ξανά οίστρο.

 

Είναι διαφορετικά τα θέματα που απασχολούν τις γυναίκες και τους άντρες που σας επισκέπτονται;

Οι άντρες έχουν συνήθως παράπονα από το σεξ, επειδή η γυναίκα χάνει το ερωτικό της ενδιαφέρον.

Οι γυναίκες λένε “δεν είναι τρυφερός, δεν μου φέρνει πια λουλούδια”.

Όμως, γιατί οι άντρες έχουν μυς; Για να υπερασπίζονται τη γυναίκα και το παιδί τους. Παλιά σκότωναν το ελάφι και το έσερναν στη σπηλιά. Σήμερα φέρνουν λεφτά, είναι στη φύση τους να κουβαλάνε.

 

Έχουν αλλάξει αυτά τα δεδομένα. Επιπλέον χτυπήθηκαν και οι άντρες από την ανεργία.

Ναι, αλλά αυτά είναι τα κυτταρικά χαρακτηριστικά που κληρονομήσαμε.

Πράγματι, έχουν αλλάξει τα δεδομένα. Σήμερα, οκτώ στις δέκα φορές η γυναίκα ζητάει διαζύγιο, επειδή δουλεύει πια και δεν φοβάται. Οι γονείς μου είχαν έξι παιδιά, η μάνα μου ήταν αγράμματη – ακόμη κι αν ήθελε, πώς να ζητούσε διαζύγιο;

 

Έχει αλλάξει η ερωτική συμπεριφορά των Ελλήνων λόγω της οικονομικής κρίσης;

Τι σας λένε τα ζευγάρια που σας επισκέπτονται;

Η κρίση έχει εντείνει την ανασφάλεια. Οι πιο ανώριμοι προβάλλουν το πρόβλημά τους ο ένας στον άλλον.

Αλλά είναι και θέμα ιδιοσυγκρασίας. Εδώ σου λένε πάντα “ο άλλος φταίει”. Στην Αγγλία, που είχα δουλέψει, ο καθένας στο ζευγάρι αναλάμβανε τις ευθύνες του.

 

Μια αμερικανίδα συγγραφέας που είχε εκπονήσει διδακτορική διατριβή για την Ελλάδα, μού έλεγε ότι τα ελληνικά σίριαλ είναι γεμάτα επιθετικότητα, διεκδίκηση και πάθη.

Το πάθος δείχνει, αντίθετα απ’ ό,τι πιστεύουμε, έλλειψη αισθήματος.

Τώρα, βέβαια, θα ήταν πολιτικά ορθό να σας πω ότι η κρίση φταίει για όλα. Η αλήθεια είναι πως όσοι είχαν προβλήματα από πριν, θα δουν τώρα μια αύξηση των συμπτωμάτων. Αν είσαι σχετικά υγιής, δεν παθαίνεις κατάθλιψη λόγω της κρίσης.

 

Για να το ξεκαθαρίσουμε, επειδή όλοι μεταχειρίζονται αυτόν τον όρο επιπόλαια. Τι είναι κατάθλιψη;

Η κατάθλιψη μπορεί να είναι οργανική, να προέρχεται δηλαδή από τα γονίδια ή τις ορμόνες. Αλλά μπορεί να προέρχεται από τη στέρηση της μητέρας που σας έλεγα πριν, από ένα βαθύ αίσθημα απώλειας.

Καθώς τώρα έχουμε απώλεια της ελπίδας, της χαράς της ζωής και πραγματικές δυσκολίες, αναβιώνουν τα παλιά αισθήματα.

Δεν φταίει λοιπόν η κρίση, αλλά αυτό που κουβαλάμε μέσα μας.

Στην Κατοχή, που εγώ την έζησα, πέθαιναν τα αδύναμα παιδιά.

 

Στις νέες γενιές παρατηρείτε διαφορετικές συμπεριφορές;

Τα αγόρια σήμερα φοβούνται τα κορίτσια. Ενα κορίτσι 12 ή 14 ετών έχει συχνά ελευθεριάζουσα ερωτική συμπεριφορά.

Αρκεί να σας πω ότι το 15% των κοριτσιών αρχίζει την ερωτική του ζωή στα 12 και το 20% με 25% στα 14.

Τα κορίτσια θέλουν να τους πει το αγόρι “τι ωραία που είσαι” και επειδή δεν το λέει, γίνονται προκλητικά για να δημιουργήσουν σχέση.

 

Έρχονται αγόρια 20 ετών που κάνουν έρωτα μια φορά τον μήνα. Μπορεί να φταίει και το...Τσερνόμπιλ, οι τροφές που τρώμε, το κλίμα, τι να σας πω; Το σπέρμα των αγοριών, πάντως, έχει μικρότερη κινητικότητα, εξού και οι δυσκολίες σύλληψης.

 

Και η ψυχοπαθολογία της ελληνικής οικογένειας;

Βλέπουμε παιδιά που δυσκολεύονται να αποκοπούν από τη γονεϊκή οικογένεια και να την αντικαταστήσουν με τη νέα οικογένεια που φτιάχνουν.

Αυτό συνέβαινε παλαιότερα. Τώρα παρατηρούμε παλινδρόμηση σε τέτοιες συμπεριφορές λόγω της κρίσης.

Το ελληνικό σπίτι παρείχε ασφάλεια σε δύσκολες στιγμές, αλλά και οι γονείς χρησιμοποιούσαν τα παιδιά τους. Για να τα προφυλάξουν από τη ζωή τα μεγάλωναν εξαρτητικά και τα έκαναν ανώριμα.

Δεν υπήρχε ΙΚΑ – κοινωνικό κράτος για τους γονείς, ήταν τα παιδιά. "Να φροντίζεις τη μάνα σου", λένε στην Ελλάδα.

 

Βασανίζονται οι νέοι έτσι, επειδή ο δικός τους ρόλος είναι να προσφέρουν στα δικά τους παιδιά.

Εγώ κράτησα χρήματα στην άκρη, έχω πει στην κόρη μου να με βάλει σ’ ένα καλό γηροκομείο – και το εννοώ. Δείτε τι γίνεται στη φύση: οι γάτες από δύο μηνών είναι ανεξάρτητες.

 

Αλλά και στο εξωτερικό δεν συμβαίνουν αυτά τα πράγματα. Στην Αγγλία υπάρχουν καταπληκτικά γηροκομεία.

Πηγαίνουν οι ηλικιωμένοι θέατρο όλοι μαζί, ερωτεύονται σφόδρα.

Οι άνθρωποι που με ερωτεύτηκαν με το περισσότερο πάθος στη ζωή μου είναι η κόρη μου όταν ήταν τριών ετών και κάτι γριές στο γηροκομείο…

 

Επειδή γνωρίζετε τους Γερμανούς εξίσου καλά με τους Ελληνες, θα μπορούσατε να ερμηνεύσετε την ελληνογερμανική κρίση με ψυχολογικούς όρους;

Οι Γερμανοί είναι πρωκτικός λαός κι αυτό σημαίνει ανάγκη για εξουσία. Αντλούν μια καθαρά προτεσταντική ικανοποίηση δουλεύοντας, ενώ εμείς ζώντας. Σήμερα κυριαρχούν οικονομικά, αλλά αν το δούμε αντικειμενικά, κάθε χώρα κοιτάζει το συμφέρον της, επεκτείνεται.

Οι ισχυρές χώρες υποτάσσουν τις αδύναμες.

 

Η Ελλάδα, από την άλλη μεριά, δεν αντιμετώπισε ποτέ τον εαυτό της.

Τι κάναμε ως χώρα; Γιατί ανεχθήκαμε τόσο κλέψιμο;

Έχουμε πολύ επιθετική κουλτούρα. Στην κοινωνική μας ζωή είμαστε ατομικιστές και αγενέστατοι.

Δείτε πώς οδηγούμε, πώς εξυπηρετούμε τους ανθρώπους στα νοσοκομεία.

Είμαστε και καταθλιπτικός λαός. Απλώς καταπιέζουμε την κατάθλιψή μας και την εκφράζουμε υπομανιακά, ως άμυνα, με κέφι, χορό και φωνές.

Αλλά εμένα μ’ αρέσει η Ελλάδα, το κλίμα, το φως. Το καθαρό περίγραμμα των πραγμάτων. Η ελληνική γλώσσα.

 

Σε αυτή την ατμόσφαιρα που περιγράφετε, πώς θα μπορούσαμε να ξαναβρούμε το νόημα και τη χαρά της ζωής;

Αν ξέραμε το νόημα της ζωής, δεν θα χρειαζόμασταν τη λογοτεχνία και την τέχνη.

Όταν ρώτησαν τον Φρόιντ για το νόημα της ζωής, εκείνος απάντησε: “Lieben und arbeiten”. Δηλαδή να αγαπάς και να εργάζεσαι. Δεν υπάρχει ευτυχία, μόνο στιγμές ευτυχίας.

Διαβάζεις ένα ωραίο μυθιστόρημα και ξανανιώθεις σαν να βρίσκεσαι στην αγκαλιά της μάνας σου. Αυτό κάνει η τέχνη.

 

Όταν ήμουν 22 ετών, θυμάμαι, γύριζα με οτοστόπ την Ιταλία.

Στο Ουφίτσι στάθηκα μπροστά στην Αφροδίτη του Μποτιτσέλι. Δίπλα μου στάθηκαν δύο Αμερικανίδες με σορτς, πανέμορφες.

Βρε ηλίθιε, λέω στον εαυτό μου, ολόκληρος Μποτιτσέλι κι εσύ κοιτάς τις κοπέλες; Όμως το μάτι μου εκεί.

Βλέπετε, ενώ βρίσκουμε καταφύγιο στην καλή ζωγραφική, στη λογοτεχνία, κατά βάθος όλοι έχουμε ανάγκη από μια αγκαλιά.

 

 

 

 

Πηγή : BHmagazino

Είναι Αγάπη Ή Είναι Εξάρτηση;

Η δεύτερη συνηθέστατη λαθεμένη αντίληψη σχετικά με την αγάπη είναι η ιδέα ότι η εξάρτηση είναι αγάπη. Πρόκειται για μία λαθεμένη αντίληψη που οι ψυχοθεραπευτές αντιμετωπίζουν σχεδόν καθημερινά. Οι συνέπειές της φαίνονται δραματικά σε άτομα που κάνουν μια απόπειρα, ή κίνηση ή απειλή αυτοκτονίας ή που έχουν γίνει ράκος από κατάθλιψη ύστερα από μια απόρριψη ή από ένα χωρισμό από σύζυγο ή ερωμένο.

Ένα τέτοιο άτομο λέει: "Δε θέλω να ζήσω, δεν μπορώ να ζήσω χωρίς τον σύζυγο (τη γυναίκα, τον φίλο, τη φιλενάδα) μου, τον (ή την) αγαπώ τόσο πολύ". 

Και όταν του απαντώ, όπως κάνω συχνά: "Πέφτεις έξω... δεν αγαπάς τον άντρα (τη γυναίκα, τον φίλο, τη φιλενάδα) σου".

"Τι εννοείς;" έρχεται η θυμωμένη ερώτηση. "Σου είπα πως δε μπορώ να ζήσω χωρίς αυτόν (ή αυτήν)". 

Προσπαθώ να εξηγήσω: "Αυτό που λες είναι παρασιτισμός, όχι αγάπη. Όταν έχεις ανάγκη ένα άλλο άτομο για να επιβιώσεις, είσαι ένα παράσιτο αυτού του ατόμου. Δεν υπάρχει εκλογή, δεν υπάρχει ελευθερία στις σχέσεις σου. 
 Είναι ζήτημα ανάγκης, όχι αγάπης.

Η αγάπη είναι ελεύθερη εκλογή. Δύο άνθρωποι αγαπούν ο ένας τον άλλο μόνο όταν είναι ικανοί να ζουν ο ένας χωρίς τον άλλο αλλά ΔΙΑΛΕΓΟΥΝ να ζήσουν ο ένας με τον άλλο".

Ορίζω την εξάρτηση ως την ανικανότητα ενός να ζει σαν άρτιο άτομο ή να δρα σωστά χωρίς τη βεβαιότητα ότι κάποιος άλλος τον φροντίζει ενεργητικά. Η εξάρτηση όταν αφορά φυσιολογικά υγιείς ενηλίκους είναι παθολογική - είναι αρρώστια, είναι πάντοτε μια εκδήλωση ψυχοπάθειας ή ψυχικού ελαττώματος.

Πρέπει να διακρίνουμε τη διαφορά της με εκείνο που συνήθως λέμε εξάρτηση από ανάγκες ή συναισθήματα. Όλοι μας, ο καθένας μας έχει - ακόμα κι όταν προσποιείται στους άλλους και στον εαυτό του ότι δεν έχει - εξάρτηση από ανάγκες και συναισθήματα. Όλοι μας έχουμε επιθυμίες να μας κανακεύουν, να μας περιποιούνται χωρίς εμείς να κάνουμε τίποτα, να μας φροντίζουν άτομα πιο δυνατά από μας που νοιάζονται ειλικρινά για τα συμφέροντά μας. Όσο κι αν είμαστε δυνατοί, όσο κι αν είμαστε στοργικοί και υπεύθυνοι και ενήλικοι, αν κοιτάξουμε καλά μέσα μας, θα βρούμε την επιθυμία να αναλάβουν άλλοι να μας φροντίζουν, έτσι για αλλαγή.

Ο καθένας μας, όσο κι αν είναι προχωρημένος στην ηλικία και ώριμος, αναζητάει και θα ήθελε να έχει στη ζωή του (της) μια ευχάριστη μορφή μητέρας (πατέρα). Ωστόσο, για τους περισσότερους από μας αυτές οι επιθυμίες ή τα συναισθήματα δεν κυβερνούν τη ζωή μας. Δεν αποτελούν το επικρατέστερο θέμα της ύπαρξής μας. Όταν, πράγματι, κυβερνούν τις ζωές μας και καθορίζουν την ποιότητα της ζωής μας, τότε έχουμε κάτι περισσότερο από μια απλή εξάρτηση σε ανάγκες ή συναισθήματα: είμαστε εξαρτώμενοι. Συγκεκριμένα, ένας του οποίου η ζωή κυβερνάται και καθορίζεται από ανάγκες εξάρτησης υποφέρει από μια ψυχική διαταραχή στην οποία δίνουμε τη διαγνωστική ονομασία "διαταραχή παθητικής εξαρτώμενης προσωπικότητας". Είναι ίσως η πιο συνηθισμένη από όλες τις ψυχικές διαταραχές.

Άτομα με αυτή τη διαταραχή, παθητικά εξαρτώμενα άτομα είναι τόσο απασχολημένα με την αναζήτηση της αγάπης, ώστε δεν τους έχει μείνει καθόλου ενέργεια να αγαπήσουν. Μοιάζουν με πεινασμένους ανθρώπους που ψαχουλεύουν οπουδήποτε για να βρουν κάτι να φάνε και που δεν έχουν κανένα δικό τους φαγώσιμο για να δώσουν στους άλλους.

Είναι σα να έχουν μέσα τους ένα κενό, ένα απύθμενο πηγάδι που ζητάει απεγνωσμένα να το γεμίσουν αλλά που κανείς δε μπορεί ποτέ να το γεμίσει τελείως. Ποτέ δε νιώθουν να είναι "ολοκληρωμένοι" ή ποτέ δεν έχουν την αίσθηση της πληρότητας. Αισθάνονται πάντα πως "κάτι λείπει από τον εαυτό τους". Ανέχονται ελάχιστα τη μοναξιά. Επειδή τους λείπει η αρτιότητα, δεν έχουν πραγματική αίσθηση της ταυτότητάς τους, και αυτοπροσδιορίζονται αποκλειστικά με βάση τις σχέσεις τους.

[...]

Η Παθητική Εξάρτηση έχει τη γένεσή της στην Έλλειψη Αγάπης. Η εσωτερική αίσθηση της κενότητας, από την οποία υποφέρουν τα παθητικά εξαρτημένα άτομα, είναι το άμεσο αποτέλεσμα της αποτυχίας των γονέων τους να εκπληρώσουν τις ανάγκες τους για τρυφερότητα, προσοχή και φροντίδα κατά την παιδική ηλικία τους.

Τα άτομα αυτά προσκολλώνται σε ξεφτισμένες πια σχέσεις ενώ θα έπρεπε να τις εγκαταλείψουν. Το σπουδαιότερο: τους λείπει ένα αίσθημα ευθύνης για τον εαυτό τους. Βλέπουν παθητικά τους άλλους, κι όταν δεν είναι ευτυχισμένοι ή ολοκληρωμένοι, αισθάνονται βασικά ότι άλλοι είναι υπεύθυνοι.

[...]

Κοντολογίς,
η Εξάρτηση μπορεί να εμφανίζεται σαν Αγάπη καθότι είναι μια Δύναμη που κάνει τους ανθρώπους να Δένονται Βίαια ο ένας στον άλλον.
Στην πραγματικότητα όμως αυτό δεν είναι αγάπη.
Είναι μια μορφή αντι - αγάπης.
Έχει τη γένεσή της σε μιαν αποτυχία των γονέων ν' αγαπήσουν και διαιωνίζει την αποτυχία.
Επιζητεί να παίρνει, όχι να δίνει. Καλλιεργεί τον παιδισμό, όχι την ανάπτυξη.
Δουλεύει για να παγιδεύει και να περιορίζει, όχι να ελευθερώνει.
Τελικά καταστρέφει αντί να δημιουργεί σχέσεις, καταστρέφει αντί να πλάθει ανθρώπους.

 Scott Peck (Σκοτ Πεκ )  - "Ο δρόμος ο λιγότερο ταξιδεμένος"


Ο αμερικανός ψυχίατρος και συγγραφέας Σκοτ Πεκ (1936- 2005) έγινε παγκοσμίως γνωστός από το βιβλίο του «Ο Δρόμος ο Λιγότερος Ταξιδεμένος» το οποίο πρωτοδημοσιεύθηκε το 1978 και έχει μεταφραστεί και πουλήσει περισσότερα από δέκα εκατομμύρια αντίτυπα σε ολόκληρο τον κόσμο. Απόφοιτος του πανεπιστημίου Χάρβαρντ, κατά τη διάρκεια της ζωής του εργάστηκε με την ιδιότητα του ψυχιάτρου σε κυβερνητικά και στρατιωτικά πόστα.