Notes de passage [ 4 ] - Σχόλιο στο Άσμα Ασμάτων

Ἐπὶ κοίτην μου ἐν νυξὶν
ἐζήτησα ὃν ἠγάπησεν ἡ ψυχή μου·
ἐζήτησα αὐτὸν καὶ οὐχ εὗρον αὐτόν,
ἐκάλεσα αὐτὸν καὶ οὐχ ὑπήκουσέ μου.

ΞΕΡΟΥΜΕ τί θέλουμε στὸν ἔρωτα, μοιάζει νὰ μὴν ξέρουμε τί μποροῦμε.
Θέλουμε: Ἀδιάπτωτη πάντοτε τὴ γοητεία τοῦ Ἄλλου, τὰ χαρίσματά του ἀμετάλλαχτα, πάντοτε νὰ προκαλοῦν τὸ πάθος τῆς ἀγάπης μας.
Θέλουμε: Νὰ μᾶς ἀγαπάει ἀπεριόριστα, δίχως ὑφέσεις, καὶ νὰ μᾶς ἀγαπάει ὅπως εἴμαστε. Νὰ ἀγαπάει καὶ τὰ λάθη μας, τὶς ἀστοχίες καὶ παραλείψεις μας. Νὰ ἀγαπάει, ὄχι ἁπλῶς νὰ ἀνέχεται, ἀκόμα καὶ τὴ θωράκιση τοῦ ἐγώ μας.

Κατερίνα Αλαβέρα "Έρωτας και Πόλεμος"

Ἡ λογική μας ὀρθή, ἡ μονόδρομη φορά της τὴν ὑπονομεύει. Σίγουρα, ὁ ἔρωτας τοῦ Ἄλλου εἶναι ὁ μόνος τρόπος γιὰ νὰ συντριβεῖ ἡ θωράκιση τοῦ δικοῦ μου ἐγώ.
Τὰ τείχη τῆς αὐτοάμυνας καταρρέουν ἀπὸ μόνα τους, ὅταν ὁ Ἄλλος μὲ ἀποδέχεται δίχως ἀντιστάσεις δικῆς του θωράκισης.
Ὅταν δὲν σκοντάφτω οὔτε στὸ δίκιο του, οὔτε στὴ λογική του, οὔτε στὴν ἐξυπνάδα του, οὔτε στὶς ἀρετές του, οὔτε στὶς ἀνάγκες του.


Ἡ ἐρωτικὴ ἀπαίτηση δὲν συμβιβάζεται μὲ τὸ μέτριο, τὸ μερικὸ καὶ ἀποσπασματικό. Στοχεύει στὴ ζωή, δηλαδὴ στὴν πληρότητα τῆς σχέσης. Ὁ Ἄλλος νὰ δίνει, προτοῦ ζητήσουμε- νὰ μὴν μᾶς φέρει οὔτε μιὰ φορὰ στὴ θέση τοῦ ζήτουλα, νὰ μὴν μᾶς ταπεινώσει ποτὲ γιὰ τὴν ἀνάγκη ἢ τὴ δίψα μας.
Νὰ εἶναι αὐτὸς πάντα παράφορος, νὰ κάνει πάντα αὐτὸς τὸ πρῶτο βῆμα, νὰ μὴν εἶναι ποτὲ κουρασμένος, θλιμμένος, ἀδιάφορος.
Τὰ θέλουμε ὅλα αὐτά, μὰ τὰ θέλει ὁ καθένας μας γιὰ τὸν ἑαυτό του. Καὶ τὰ ἀπαιτεῖ στὸ ὄνομα τοῦ ἔρωτα, γιὰ νὰ καθίσει τὸν ἄλλον στὸ σκαμνί, νὰ τοῦ ἐπιτεθεῖ, νὰ τὸν κατατροπώσει. Ἐσὺ λὲς πὼς μὲ ἀγαπᾶς; Ποῦ εἶναι λοιπὸν ἡ ἀγάπη σου;

Ἡ ἀνθρώπινη φύση μας παίζει τὸ παιχνίδι τῆς ἰδιοτέλειας μὲ τὸν τρόπο τῆς ζωῆς. Γι᾿ αὐτὸ καὶ σπουδάζουμε τὸν τρόπο τῆς ζωῆς στὴν ἀπάτη τοῦ ἔρωτα. Δὲν ὑπάρχει ἔρωτας ποὺ νὰ μὴν περνάει ἀπὸ φάσεις θυσιαστικῆς αὐταπάρνησης καὶ ὁλοκληρωτικῆς αὐτοπροσφορᾶς. Φάσεις ὄντως ζωῆς, ποὺ γίνονται ὅπλα τῆς φύσης γιὰ νὰ κερδίσει τὸν Ἄλλον, νὰ τὸν ἰδιοποιηθεῖ, νὰ τὸν κατέχει. Μὲ αὐτὰ τὰ ὅπλα περιχαρακώνει τὸ δίκιο της, φτιάχνει ὁρμητήρια γιὰ νὰ ἐπιτεθεῖ, ὅταν ὁ Ἄλλος ἀρχίσει νὰ ἀποκαλύπτεται στὴ δική του αὐτονομία, στὴ δική του φυσικὴ ἀπαίτηση.

Ὁ ἔρωτας εἶναι ἢ ἀμοιβαῖα θυσιαστικός, ἢ σπαραγμὸς καὶ ρήξη - συμβιβασμὸς δὲν ὑπαρχει. Ἡ συμβατικὴ ἀνοχὴ δὲν συντηρεῖ τὸν ἔρωτα, οὔτε ὁ μαζοχισμὸς τῆς καρτερίας. Ὁ συμβιβασμὸς εἶναι μόνο ἀνελπιστία. Ἀντίθετα, ἡ ρήξη τρέφει τὴν ἐλπίδα γιὰ ἕνα ἑπόμενο θαῦμα ποὺ θὰ διαρκέσει. Ὁ ἑπόμενος Ἄλλος θὰ μὲ ἀποδεχθεῖ δίχως κρατούμενα, θὰ μὲ ἐρωτευθεῖ δίχως ὅρια. Γι᾿ αὐτὸ χρειάζομαι τὴ ρήξη, βίαιη καὶ ἀνυποχώρητη. Γιὰ νὰ μὲ ἀποκαταστήσει ἀκέραιον στὴν παρθενία τῆς ἀναμονῆς. Κι ὅταν ὁ ἑπόμενος Ἄλλος ἐμφανιστεῖ, τὸ παιχνίδι ξαναρχίζει παγιδευμένο στὰ ἴδια γρανάζια τῆς ἀδυσώπητης φύσης μας.

Συχνὰ δὲν ἔχει τελειώσει ὁ ἕνας «δεσμός», ὅταν ἀρχίζει ὁ πειραματισμὸς γιὰ τὸν ἑπόμενο. Μὲ εἰλικρίνεια ἀναζήτησης - ὄχι γιὰ ἐπιπόλαια παιχνίδια ἐφήμερων ἱκανοποιήσεων. Ποντάρω γιὰ τὴ ζωή, δὲν γίνεται νὰ παραιτηθῶ. Ἔστω καὶ μὲ τὴ γεύση τοῦ ἀνέφικτου, προχωρῶ στὴν ἑπόμενη δοκιμή, μὲ ἀνοιχτὴ καὶ αἱμάσσουσα τὴν προηγούμενη ρήξη. Τὴν χρειάζομαι αὐτὴ τὴ ρήξη γι᾿ αὐτὸ καὶ τὴν συντηρῶ μὲ ἀμείωτη ἐπιθετικότητα. Πρέπει νὰ φταίει ὁπωσδήποτε ὁ Ἄλλος ποὺ ἐγὼ ἀρχίζω καινούργιους πειραματισμούς, αὐτὸς πρέπει νὰ ἔχει τὴν εὐθύνη, ἀλλιῶς δὲν δικαιώνονται οἱ πειραματισμοί μου. Ἡ ἐπιθετικότητα, ἡ συντήρηση τῆς ρήξης, μοῦ προσπορίζει βεβαιότητες παρθενικῆς ἑτοιμότητας γιὰ τὴν ἑπόμενη ἀπόπειρα «δεσμοῦ».

Κάθε καινούργιο ἐρωτικὸ ξεκίνημα, καὶ μιὰ καινούργια εὐφροσύνη αὐταπάτης. Ὅλα μεταμορφώνονται καὶ πάλι, ἡ καθημερινότητα μοιάζει καὶ πάλι γιορτή. Μοιάζει, γιατὶ ἀπὸ κάποια ἀδιόρατη γωνιὰ μορφάζει τώρα ἡ πείρα τοῦ ἀνέφικτου. Ὅλα ξαναγίνονται ρίγος γιορτῆς, μὰ ἡ γιορτὴ δὲν εἶναι πιὰ ἔκπληξη, εἶναι τέντωμα ἀναμονῆς. Πόσο θὰ ἀντέξει ὁ καινούργιος Ἄλλος νὰ εἶναι «συνοδός μου καὶ θεός μου», πόσο θὰ κρατήσει ἡ γιορτὴ πάνω στὸ τεντωμένο σχοινί. Κι ὅταν ἡ ἔνταση σπάσει καὶ πάλι, καὶ γίνει ὁ ἔρωτας ἄλλη μιὰ φορὰ ἀντιδικία γιὰ τὸ δίκιο μου καὶ τὸ δίκιο σου, γιὰ τὸ φταίξιμό σου καὶ τὴν ὀδύνη μου, τότε μιὰ ἀκόμα φυγὴ σὲ καινούργια ἐρωτικὴ σχέση θὰ δώσει καὶ πάλι τὴν ἐλπίδα, πὼς ὅλα μποροῦν αὐτὴ τὴ φορὰ νὰ εἶναι μόνιμα καὶ ἀμετάθετα. Σισύφεια σταύρωση στὸν πόθο τῆς ζωῆς.

Ἐπιδόσεις Σισύφων, βασανισμοὶ παραλλαγῶν σε μιαν ἀτέρμονη διαδοχὴ ἀπὸ καινούργια πάντοτε ἐρωτικὰ ξεκινήματα. Οἱ ἄνθρωποι σταματᾶμε τὴ ζωὴ στὴν ψευδαίσθηση, κλείνουμε πεισματικὰ τὰ μάτια μπροστὰ στὴν πραγματικότητα. Δὲν τολμᾶμε νὰ δοῦμε στὸν ἔρωτα τὴν ἐγωκεντρικὴ ἀπάτη, τὴν πλανερὴ ψευδαίσθηση.

Ἄραγε, μπορεῖ νὰ ὑπάρξουν δυὸ ἄνθρωποι ποὺ θὰ φυλάξουν τὸ δῶρο τοῦ ἔρωτα μὲ καθημερινὴ ταπεινὴ προσπάθεια νὰ ἀναιρεθεῖ ὁ ἀδυσώπητος τρόπος τῆς φύσης; Εἶναι δυνατὸ νὰ ὑπάρξουν ἐρωτευμένοι δυὸ ἄνθρωποι, ποὺ ζώντας τὴ μέθη τῆς γιορτῆς θὰ συνυπολογίζουν κάθε στιγμὴ τὴν ἀπάτη τῆς φύσης. Ὑπάρχουν ἄραγε περιθώρια νὰ διαρκεῖ τὸ θαῦμα τῆς ἐρωτικῆς ἔκπληξης μὲ καθημερινὴ ἄσκηση αὐταπάρνησης καὶ αὐτοπροσφορᾶς;

4. ΝΟΤΕS DE PASSAGE: ΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Φθόγγοι τῆς μελωδίας ξένοι πρὸς τὶς ἑκατέρωθεν συγχορδίες καὶ ποὺ συνδέουν βαθμηδὸν δυὸ φθόγγους τῶν ἑκατέρωθεν συγχορδιῶν.

Χρήστος Γιανναράς  από το "Σχόλιο στο Άσμα Ασμάτων"


Ο Χρήστος Γιανναράς γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια της Αθήνας, της Βόννης και της Σορβόννης (Παρίσι).

Δίδαξε Φιλοσοφία, Πολιτιστική Διπλωματία και Συγκριτική Οντολογία σε πανεπιστήμια της Γαλλίας, της Ελβετίας, της Ελλάδας.

Επιφυλλιδογραφεί σε εφημερίδες παρεμβαίνοντας στην πολιτική και κοινωνική επικαιρότητα.

Η φυλακή του "εγώ"

Λένε πως ήταν κάποτε ένας πρίγκιπας που άρχισε ξαφνικά να πιστεύει πως ήταν πετεινός. Μια μέρα λάλησε τόσο δυνατά, που ξύπνησε όλη την αυλή με την ανατολή. Τρέχουν όλοι στο δωμάτιο τον και βλέπουν τον πρίγκιπα γυμνό, να πηγαίνει ανακούρκονδα από τη μια άκρη στην άλλη, ανεβοκατεβάζοντας τα χέρια στα πλευρά του σαν να ήταν φτερά, και να βγάζει κάτι περίεργους ήχους, σαν κακαρίσματα.

Οι αυλικοί τρομάζουν με την εικόνα και προσπαθούν να φέρουν τον πρίγκιπα στα συγκαλά του, εκείνος όμως αρχίζει να τρέχει πέρα-δώθε στο δωμάτιο, «τσιμπώντας» με τη μύτη του δυνατά όσους καταφέρνουν να τον πλησιάσουν, ώσπου μπαίνει κάτω από ένα τραπέζι και μένει εκεί.

Οι μέρες περνάνε, αλλά η κατάσταση του πρίγκιπα δεν βελτιώνεται. Ο πατέρας του, ο βασιλιάς, καλεί τους επιφανέστερους γιατρούς του βασιλείου. Δοκιμάζουν αναρίθμητες αλοιφές και φάρμακα από το στόμα, αλλά κανένα γιατροσόφι δεν φέρνει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Ο βασιλιάς καταφεύγει στους σοφούς και τους μυστικιστές, καθώς επίσης και σ’ αυτούς που αποκαλούνται μάγοι και σαμάν, χωρίς αποτέλεσμα. Ο πρίγκιπας είναι το ίδιο τρελός όσο ήταν και στην αρχή.

Ώσπου μια μέρα έρχεται στο παλάτι ένας γέρος και δηλώνει ότι μπορεί να θεραπεύσει τον πρίγκιπα. Ίδιος ζητιάνος, οι φρουροί ετοιμάζονται να τον ξαποστείλουν χωρίς δεύτερη κουβέντα, όμως ο απελπισμένος βασιλιάς δέχεται να τον δει.

«Μόνο εγώ μπορώ να θεραπεύσω τον γιο σου» λέει ο γέρος μόλις παρουσιάζεται στον βασιλιά. «Για να θεραπεύσεις έναν τρελό χρειάζεσαι κάποιον ακόμα πιο τρελό… κι αυτός είμαι εγώ. Μονάχα εγώ, που έχω περάσει από τον κόσμο της τρέλας, ξέρω τον δρόμο της επιστροφής.»

Ο βασιλιάς που δεν ξέρει πια τι άλλο να δοκιμάσει, δέχεται την πρόταση του γέρου και διατάζει να τον οδηγήσουν στο δωμάτιο του πρίγκιπα. Μπαίνει μέσα ο γέρος, γδύνεται τελείως, γονατίζει, κουνάει τα χέρια του, κακαρίζει και πάει να κουρνιάσει κάτω απ’ το τραπέζι.

«Ποιος είσαι εσύ;» ρωτάει ο πρίγκιπας βλέποντας τον να μπαίνει στα χωράφια του.
«Είμαι ένας πετεινός πιο έμπειρος από σένα» λέει ο γέρος. «Εσύ είσαι κοτοπουλάκι ακόμα, μαθητής. Δεν ξέρεις τι θα πει να είσαι πετεινός.»
Ο πρίγκιπας δείχνει να τα χάνει.
«Δηλαδή… είσαι κι εσύ πετεινός;» του λέει. «Όμως, μοιάζεις με άνθρωπο…»
«Μην εμπιστεύεσαι το παρουσιαστικό μου» απαντάει ο γέρος. «Δες το πνεύμα μου, και θα καταλάβεις πως είμαι κι εγώ πετεινός σαν εσένα.»
Έτσι, ο πρίγκιπας δέχεται τον γέρο κάτω από το τραπέζι, και μετά από λίγο γίνονται φίλοι. Λαλούν μαζί τα χαράματα που βγαίνει ο ήλιος, και περνούν τη μέρα τους κάνοντας βόλτες καμαρωτοί μέσα στο δωμάτιο. Ώσπου, μια μέρα, ανέλπιστα, ο γέρος φοράει ένα πουκάμισο.
«Τι κάνεις εκεί;» του λέει ο πρίγκιπας. «Οι πετεινοί δεν ντύνονται όπως οι άνθρωποι!»
«Όπως και να ντυθώ, παραμένω πετεινός. Ξεγελάω τους ανθρώπους και νομίζουν πως είμαι ένας απ’ αυτούς. Εσύ όμως δεν πρέπει να είσαι τόσο εύπιστος. Το πνεύμα μου παραμένει πάντα πνεύμα πετεινού.»

Ο πρίγκιπας αναγκάζεται να παραδεχτεί πως έχει δίκιο, γι’ αυτό, όταν αρχίζει να κάνει κρύο, ο γέρος καταφέρνει να τον πείσει να φορέσει κι αυτός ένα πουκάμισο. Περνάνε μερικές μέρες και, ένα βράδυ, ο γέρος ζητάει από τους υπηρέτες τον παλατιού να του φέρουν φαγητό. Ο πρίγκιπας αντιδρά ξανά:

«Μα τι κάνεις; Θα φας όπως αυτοί;»
«Η φύση του πετεινού δεν θ’ αλλάξει απ’ αυτό που θα φάω. Μπορείς ν’ απολαύσεις οποιαδήποτε λιχουδιά. Μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις και να συνεχίσεις να είσαι πετεινός.»
Εκείνο το βράδυ μοιράζονται οι δυο τους ένα νοστιμότατο πιάτο με ψητό κρέας.

Μ’ αυτόν τον τρόπο, ο γέρος πείθει τον πρίγκιπα να γυρίσει βήμα βήμα ανάμεσα στους ανθρώπους. Ο πρίγκιπας καταλήγει να συμπεριφέρεται απολύτως φυσιολογικά, ενώ ο γέρος γίνεται δεκτός στην αυλή σε ένδειξη ευγνωμοσύνης.
Ώσπου κάποια μέρα, στη μέση ενός επίσημου δείπνου στο οποίο παρίσταται και ο πρίγκιπας τηρώντας απολύτως το πρωτόκολλο, ένας από τους αυλικούς σχολιάζει:
«Και να σκεφτεί κανείς, ότι πριν από μερικές εβδομάδες η Υψηλότης σας πίστευε πως ήταν πετεινός!»
Ο πρίγκιπας σκύβει και ψιθυρίζει στο αφτί του αυλικού:
«Μην πεις τίποτα, αλλά είμαι πετεινός. Απλώς, φέρομαι σαν άνθρωπος κι έτσι τους ξεγελάω όλους».

Ο αυλικός τρέχει αμέσως να το πει στον βασιλιά, κι εκείνος, έξαλλος, πηγαίνει συνοδευόμενος από την ακολουθία του να επιπλήξει τον γέρο:
«Ο γιος μου εξακολουθεί να είναι τρελός!» του λέει.
«Ασφαλώς» απαντάει ο γέρος. «Όπως όλοι σας. Εκείνος πιστεύει πως είναι πετεινός, εσύ πως είσαι βασιλιάς, εσείς ότι είσαστε αυλικοί ευγενείς… Ποια είναι η διαφορά;»
Ο βασιλιάς πάει κάτι να πει, δεν βρίσκει όμως το κατάλληλο επιχείρημα και παραμένει άλαλος μ’ ανοιχτό το στόμα.
Ο γέρος συνεχίζει:
«Η διαφορά είναι πως εκείνος έμαθε να ξεχωρίζει την ουσία από τη συμπεριφορά · το είμαι από το φαίνομαι. Μπορεί να είναι σήμερα πετεινός, αύριο άνθρωπος, την επομένη λιοντάρι ή και πέτρα… Μπορεί να γίνει γυναίκα, παιδί ή πειρατής, η ουσία του όμως θα μείνει αναλλοίωτη. Αντιθέτως, εσύ είσαι κολλημένος. Πιστεύεις πως είσαι βασιλιάς και δεν μπορείς παρά να φέρεσαι σαν βασιλιάς. Εσύ είσαι ο τρελός! Τελείως τρελός. Όπως όλοι όσοι θεωρούν πως η τρέλα σου είναι μέρος μιας αδιαμφισβήτητης πραγματικότητας… Μπορεί ο γιος σου να είναι λίγο τρελός, αλλά αυτός τουλάχιστον το ξέρει. Και είναι σίγουρα λιγότερο τρελός απ’ όλους εσάς!»
Μ’ αυτά τα λόγια και μ’ ένα χαμόγελο, ξανάπιασε ο γέρος το πιρούνι του και συνέχισε ήρεμα το φαγητό του.

————

Όταν δεν μπορούμε ούτε για μια στιγμή ν’ απαλλαγούμε από το εγώ μας, η εικόνα που έχουμε κατασκευάσει για εμάς τους ίδιους γίνεται φυλακή.

Και αν συμβαίνει κάτι τέτοιο, τότε σίγουρα αφήνουμε έξω άπειρες εναλλακτικές και ακυρώνουμε μεγάλες δυνατότητες, απλά και μόνο γιατί είναι αντίθετες με την ιδέα που έχουμε σχηματίσει για το «ποιοι είμαστε».

Αντιθέτως, αν βρούμε το κουράγιο να διαγράψουμε αυτό το κατασκεύασμα —δημιούργημα ως επί το πλείστον της διαπαιδαγώγησης μας, το οποίο, όμως, με τον καιρό διατηρήθηκε και ενισχύθηκε με τη δική μας πάντα συνενοχή—, θα μπορέσουμε, όπως ο πρίγκιπας της ιστορίας, να επιλέξουμε μέχρις ενός ορισμένου σημείου ποιοι θέλουμε να είμαστε, πώς θέλουμε να συμπεριφερόμαστε και ποιες πλευρές της ζωής μας θέλουμε να εξελίξουμε και να εξερευνήσουμε περισσότερο.

Χόρχε Μπουκάι 

από το "Ο  δ ρ ό μ ο ς   της   π ν ε υ μ α τ ι κ ό τ η τ α ς"  Φύλλα Πορείας V

Μαθήματα Ζωής

Πότε ήταν η τελευταία φορά που είδατε τη θάλασσα; ή που μυρίσατε το άρωμα του πρωινού;
που αγγίξατε τα μαλλιά ενός μωρού; που γευτήκατε βαθιά και απολαύσατε ένα νόστιμο φαγητό;
που περπατήσατε με γυμνά πόδια πάνω στο γρασίδι;
που χαθήκατε στο μπλε του ουρανού;

Όλες αυτές είναι εμπειρίες που όσο μπορούμε να ξέρουμε, ίσως να μην ξαναζήσουμε ποτέ.
Πολλοί από μας ζουν κοντά στη θάλασσα , ποτέ όμως δεν βρίσκουν το χρόνο να την κοιτάξουν. Όλοι ζούμε κάτω από τα αστέρια, πότε όμως κοιτάμε ψηλά; Πότε αγγίζουμε και γευόμαστε τη ζωή και πότε βλέπουμε ή αισθανόμαστε το σπάνιο και ασυνήθιστο μέσα στα κοινά και στα τετριμμένα;

Κάπου λένε ότι η γέννηση του κάθε παιδιού σημαίνει πώς ο Θεός αποφάσισε ότι ο κόσμος θα συνεχίσει.

Με τον ίδιο τρόπο, η κάθε μέρα που ξυπνάμε είναι ένα ακόμη δώρο ζωής και εμπειρίας .

Juliana Manara

Πότε ήταν η τελευταία φορά που βιώσατε την εμπειρία μιας ημέρας μέχρι το μεδούλι;
Δεν θα έχετε άλλη ζωή σαν κι αυτή.
Δε θα παίξετε ποτέ ξανά το ρόλο που παίζετε τώρα, ούτε θα βιώσετε άλλη φορά τη ζωή έτσι όπως σας έχει δοθεί τώρα.
Δε θα βιώσετε ποτέ ξανά τον κόσμο όπως τον βιώνετε σε αυτή τη ζωή, με αυτούς τους γονείς, τα παιδιά και τις οικογένειες.
Δε θα έχετε ποτέ ξανά αυτούς τους φίλους που έχετε τώρα.
Δε θα έχετε ποτέ ξανά την εμπειρία αυτής της γης και των θαυμάτων της.
Μην περιμένετε τη στιγμή που θα στραφεί για τελευταία φορά το βλέμμα σας στη θάλασσα, στα αστέρια ή στην αγαπημένη σας.

Πηγαίνετε και δείτε τα τώρα.


Elisabeth Kübler-Ross,  και   David Kessler 

από το "Μαθήματα Ζωής"
Όλοι μας σ' αυτό το διάστημα που αποκαλούμε ζωή, έχουμε κάποια μαθήματα να πάρουμε· αυτό το αντιλαμβάνεται κανείς καλύτερα, όταν δουλεύει με ανθρώπους που διανύουν τις τελευταίες στιγμές της ζωής τους.
Οι άνθρωποι αυτοί μαθαίνουν πολλά στο τέλος της ζωής τους, συνήθως όταν είναι πλέον πολύ αργά για να τα εφαρμόσουν.

Μετά τη μετακόμισή μου στην έρημο της Αριζόνα το 1995, την ημέρα της Μητέρας, πέρασα ένα εγκεφαλικό επεισόδιο που με άφησε παράλυτη. Τα χρόνια που ακολούθησαν τα έζησα στο κατώφλι του θανάτου. Υπήρχαν στιγμές που πίστευα ότι ο θάνατός μου ήταν ζήτημα μερικών εβδομάδων και πολλές φορές απογοητεύτηκα που δεν ερχόταν, επειδή εγώ ήμουν έτοιμη.
Δεν έχω πεθάνει όμως, γιατί ακόμη μαθαίνω τα μαθήματα της ζωής, τα τελευταία μου μαθήματα.
Τα μαθήματα αυτά είναι οι ύστατες αλήθειες γύρω από τη ζωή μας· είναι τα μυστικά της ίδιας της ζωής.

Θέλησα να γράψω ένα ακόμη βιβλίό, όχι για το θάνατο και την πορεία προς αυτόν, αλλά για τη ζωή και τις διαδρομές της.

(από το οπισθόφυλλο )

Ouverture [ 1 ] - Σχόλιο στο Άσμα Ασμάτων

Ἀδελφιδός μου παρῆλθε·
ψυχή μου ἐξῆλθεν ἐν λόγῳ αὐτοῦ.

ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ τὸν ἔρωτα μόνο στὴν ἀπόσταση τῆς ἀποτυχίας. Πρὶν τὴν ἀποτυχία δὲν ὑπάρχει γνώση· ἡ γνώση ἔρχεται πάντα μετὰ τὴ βρώση τοῦ καρποῦ. Σὲ κάθε ἔρωτα ξαναζεῖ ἡ ἐμπειρία τῆς γεύσης τοῦ παραδείσου καὶ τῆς ἀπώλειας τοῦ παραδείσου. Σπουδάζουμε τὸν ἔρωτα μόνον ἐξόριστοι ἀπὸ τὴν πληρότητα τῆς ζωῆς ποὺ αὐτὸς χαρίζει.

Marc Chagall
Σπουδή στο Άσμα Ασμάτων

Στὴν ἐμπειρία τοῦ ἔρωτα εἴμαστε ὅλοι πρωτόπλαστοι.  Ἡ πείρα τῶν ἄλλων δὲν μᾶς μαθαίνει τίποτα γιὰ τὸν ἔρωτα. Εἶναι γιὰ τὸν καθένα μας τὸ ἀρχέγονο καὶ μέγιστο μάθημα τῆς ζωῆς, ἡ ἀρχέγονη καὶ μέγιστη ἐξαπάτηση. Μέγιστο μάθημα, γιατὶ σπουδάζουμε στὸν ἔρωτα τὸν τρόπο τῆς ζωῆς.
Καὶ μέγιστη ἐξαπάτηση, ἀφοῦ αὐτὸς ὁ τρόπος ἀποδείχνεται ἀνέφικτος γιὰ τὴν ἀνθρώπινη φύση μας.

Ἡ ἀνθρώπινη φύση μας (αὐτὸ τὸ ἀκαθόριστο κράμα τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ κορμιοῦ μας) «ξέρει», μὲ φοβερὴ ὀξυδέρκεια πέρα ἀπὸ νοήματα, πὼς ἡ πληρότητα τῆς ζωῆς κερδίζεται μόνο στὴν ἀμοιβαιότητα τῆς σχέσης. Στὴν ἀμοιβαία ὁλοκληρωτικὴ αὐτοπροσφορά. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἐπενδύει ἡ φύση μας, στὸν ἔρωτα ὅλη τὴ ἀπύθμενη δίψα της γιὰ ζωή. Δίψα τοῦ κορμιοῦ καὶ τῆς ψυχῆς μας.

Διψᾶμε τὴ ζωή, καὶ τὸ ἐνδεχόμενο τῆς ζωῆς περνάει μόνο μέσα ἀπὸ τὴ σχέση μὲ τὸν Ἄλλον.
Στὸ πρόσωπο τοῦ Ἄλλου ἀναζητᾶμε τὴ δυνατότητα τῆς ζωῆς - τὴν ἀμοιβαιότητα στὴ σχέση.
Ὁ Ἄλλος γίνεται τὸ «σημαῖνον» τῆς ζωῆς, ἡ αἰσθητὴ ἀνταπόκριση στὴν πιὸ βαθειὰ καὶ κυρίαρχη τῆς φύσης μας ἐπιθυμία. Ἴσως αὐτὸ ποὺ ἐρωτευόμαστε νὰ μὴν εἶναι τὸ πρόσωπο τοῦ Ἄλλου, ἀλλὰ ἡ δίψα μας ἔνσαρκη στὸ πρόσωπό του. Ὁ Ἄλλος νὰ εἶναι πρόσχημα κι ἡ αὐτοπροσφορά μας αὐταπάτη. Ὅμως κι αὐτὸ θὰ διαφανεῖ μόνο στὴν ἀπόσταση τῆς ἀποτυχίας.

Μετὰ τὴν ἀποτυχία ξέρουμε ὅτι ὁ ἔρωτας εἶναι ὁ τρόπος τῆς ζωῆς, ἀλλὰ τρόπος ἀνέφικτος γιὰ τὴν ἀνθρώπινη φύση μας. Ἡ φύση μας διψάει ἀπεγνωσμένα τὴ σχέση, δίχως νὰ ξέρει νὰ ὑπάρχει μὲ τὸν τρόπο τῆς σχέσης. Δὲν ξέρει νὰ μοιράζεται, νὰ κοινωνεῖ, ξέρει μόνο νὰ ἰδιοποιεῖται τὴ ζωή, νὰ τὴν κατέχει καὶ νὰ τὴν νέμεται. Ἂν ἡ γεύση τῆς πληρότητας εἶναι κοινωνία τῆς ζωῆς μὲ τὸν Ἄλλον, ἡ ὁρμὴ τῆς φύσης μας ἀλλοτριώνει τὴν κοινωνία σὲ ἀπαίτηση ἰδιοκτησίας καὶ κατοχῆς τοῦ Ἄλλου. Ἡ ἀπώλεια τοῦ παραδείσου δὲν εἶναι ποτὲ ποινή, εἶναι μόνο αὐτοεξορία.

Τὸν τρόπο τῆς ζωῆς τὸν σπουδάζουμε πάντοτε σὰν χαμένο παράδεισο. Τὸν ψηλαφοῦμε στὴ στέρηση, στὸ ἐκμαγεῖο τῆς ἀπουσίας του. Ἔγγλυφο ἴχνος τοῦ τρόπου τῆς ζωῆς εἶναι ἡ πίκρα τῆς μοναξιᾶς στὴν ψυχή μας, ἡ ἀνέραστη μοναχικότητα. Γεύση θανάτου. Μὲ αὐτὴ τὴ γεύση μετρᾶς τὴ ζωή. Πρέπει νὰ σὲ ναυτολογήσει ὁ θάνατος γιὰ νὰ περιπλεύσεις τὴ ζωή, νὰ καταλάβεις ὅτι πρόκειται γιὰ τὴν πληρότητα τῆς σχέσης. Τότε ξεδιακρίνεις τὶς ἀκτὲς τοῦ νοήματος: Ζωὴ σημαίνει νὰ παραιτεῖσαι ἀπὸ τὴν ἀπαίτηση τῆς ζωῆς γιὰ χάρη τῆς ζωῆς τοῦ Ἄλλου. Νὰ ζεῖς, στὸ μέτρο ποὺ δίνεσαι γιὰ νὰ δεχθεῖς τὴν αὐτοπροσφορὰ τοῦ Ἄλλου. Ὄχι νὰ ὑπάρχεις, καὶ ἐπιπλέον νὰ ἀγαπᾶς. Ἀλλὰ νὰ ὑπάρχεις μόνο ἐπειδὴ ἀγαπᾶς, καὶ στὸ μέτρο ποὺ ἀγαπᾶς.

Διψᾶμε τὴ ζωὴ καὶ δὲν τὴν διψᾶμε μὲ σκέψεις ἢ νοήματα. Οὔτε καὶ μὲ τὴ θέλησή μας. Τὴν διψᾶμε μὲ τὸ κορμὶ καὶ τὴν ψυχή μας. Ἡ ὁρμὴ τῆς ζωῆς, σπαρμένη μέσα στὴ φύση μας, ἀρδεύει κάθε ἐλάχιστη πτυχὴ τῆς ὕπαρξής μας. Καὶ εἶναι ὁρμὴ ἀδυσώπητη γιὰ σχέση, γιὰ συν-ουσία: Νὰ γίνουμε ἕνα μὲ τὴν ἀντι-κείμενη οὐσία τοῦ κόσμου, ἕνα μὲ τὸ κάλλος τῆς γῆς, τὴν ἀπεραντοσύνη τῆς θάλασσας, τὴ νοστιμιὰ τῶν καρπῶν, τὴν εὐωδιὰ τῶν ἀνθῶν. Ἕνα κορμὶ μὲ τὸν Ἄλλον.
Ὁ Ἄλλος εἶναι ἡ μόνη δυνατότητα νὰ ἔχει ἀμοιβαιότητα ἡ σχέση μας μὲ τὸν κόσμο. Εἶναι τὸ πρόσωπο τοῦ κόσμου, ὁ λόγος κάθε ἀντι-κείμενης οὐσίας. Λόγος ποὺ ἀπευθύνεται σὲ μένα καὶ μὲ καλεῖ στὴν καθολικὴ συν-ουσία. Μοῦ ὑπόσχεται τὸν κόσμο τῆς ζωῆς, τὸ ἔκπαγλο κόσμημα τῆς ὁλότητας.
Στὴ μία σχέση.


Χρήστος Γιανναράς  από το "Σχόλιο στο Άσμα Ασμάτων"

1. OUVERTURE: ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Μουσικὴ σύνθεση γιὰ ὄργανα, ποὺ ἔχει σκοπὸ νὰ εἰσαγάγει τὸν ἀκροατὴ στὴν ἀτμόσφαιρα τοῦ ἀρχόμενου ἔργου (ὄπερας, ὀρατόριου, κ.λπ.). Ἔχουν γραφτεῖ εἰσαγωγὲς καὶ σὲ ἔργα πρόζας, ὅπως αὐτὴ τοῦ Μπετόβεν γιὰ τὸν Ἔγκμοντ τοῦ Γκαῖτε.

Ο Χρήστος Γιανναράς γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια της Αθήνας, της Βόννης και της Σορβόννης (Παρίσι).

Δίδαξε Φιλοσοφία, Πολιτιστική Διπλωματία και Συγκριτική Οντολογία σε πανεπιστήμια της Γαλλίας, της Ελβετίας, της Ελλάδας.

Επιφυλλιδογραφεί σε εφημερίδες παρεμβαίνοντας στην πολιτική και κοινωνική επικαιρότητα.

ο ρόλος της δυστυχίας ..

" Όμως, τι άλλο είναι η ευτυχία

εκτός από την απλή αρμονία ανάμεσα στον άνθρωπο

και στη ζωή που ζει; "

Albert Camus (1989)

Τι συμβαίνει λοιπόν με τη δυστυχία; Πρέπει να την υπομένουμε; Πρέπει να την ανεχόμαστε και να έχουμε στόχο να την ξεπεράσουμε; Πρέπει να την αποφεύγουμε σα συμφορά, ή μήπως να την πολεμάμε σαν εχθρό;

Η απάντηση είναι απλή και αδιαμφισβήτητη: δεν μπορούμε να αποφύγουμε τη δυστυχία, με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο δεν μπορούμε να αποφύγουμε το αντίθετό της. Όσο ευχάριστη κι αν ήταν η μέρα μας, θα φτάσει ένα ακόμα δειλινό. Ο ήλιος πάντα δύει και η ζεστασιά του φεύγει. Καθώς η μέρα διαδέχεται τη νύχτα, έτσι και η νύχτα διαδέχεται τη μέρα, είτε μας αρέσει είτε όχι: μαθαίνουμε να ζούμε και με τα δύο, μαθαίνουμε να μη λαχταράμε τη συνεχόμενη ηλιοφάνεια ή να αποφεύγουμε το σκοτάδι.
Αυτό που μπορούμε, ωστόσο, να κάνουμε, είναι να έχουμε μία δεκτική συμπεριφορά απέναντι στα αρνητικά και να μάθουμε να εκτιμάμε τα πλεονεκτήματα που μας προσφέρει κάθε φάση της ζωής μας. Αυτό δε γίνεται μόνο με το να ενισχύουμε τα βράδια μας με λάμπες, με ζεστές κουβέρτες και με ασφαλή καταφύγια, αλλά και με το να αντιμετωπίζουμε την εξασθένιση του φωτός με ηρεμία και να μαθαίνουμε να εκτιμάμε το φως των αστεριών.


Το να μη χρειάζεται να ζούμε μέσα στον τρόμο είναι ένας από τους βασικούς στόχους του να μάθουμε να ζούμε μία καλή ζωή. Αυτό θα μπορούσε να διατυπωθεί, όπως το έχω εκφράσει και πριν, ως η καλλιέργεια της αγάπης στον τρόπο με τον οποίο υπάρχει κανείς μέσα στον κόσμο – εφόσον η αγάπη ορίζεται ως μία σοβαρή και μελετημένη δέσμευση.

Θα μπορούσαμε να έχουμε χειρότερους στόχους από την αφοσίωση στην εύρεση της ομορφιάς και της αλήθειας σε όλες μας τις εμπειρίες – στη μέρα ή στη νύχτα, στο φως ή στο σκοτάδι. Και, σ’ αυτό, χρειαζόμαστε μία δόση ρεαλισμού και ταπεινοφροσύνης.

Δεν υπάρχει λόγος να αναζητάμε τον ήλιο όταν λάμπουν τ’ αστέρια.
Δεν υπάρχει λόγος να θέλουμε τον ήλιο, τ’ αστέρια ή το φεγγάρι όταν τα σύννεφα καλύπτουν τον ουρανό.
Δεν υπάρχει λόγος να θρηνούμε τους γαλάζιους ουρανούς που χάνονται όταν έρχεται η βροχή.
Η βροχή είναι καλή, ζωτική και απαραίτητη. Ενυδατώνει και γονιμοποιεί ξανά τα ποτάμια της ζωής. Η νύχτα μάς δίνει την ευκαιρία να νιώσουμε ασφαλείς και να κρυφτούμε, είναι ο χρόνος του ανεφοδιασμού και της ξεκούρασης. Δεν είναι απαραίτητες μόνο οι εποχές, αλλά και οι κύκλοι της νύχτας και της μέρας, και οι μεταβολές του κλίματος και του καιρού. Πρέπει να μάθουμε να εκτιμάμε αυτά τα πράγματα και να τα αξιοποιούμε στο έπακρο.
Πρέπει κάποιες φορές να μάθουμε να βρίσκουμε το δικό μας δρόμο στο φως του φεγγαριού, αλλά και να προστατευόμαστε από τον πολύ ήλιο. Και, αφού έχουμε δουλέψει και καταπιαστεί με τόσα πολλά πράγματα κάθε μέρα, να αφήσουμε τον εαυτό μας να κοιμηθεί και να μην αξιώνουμε συνεχή ερεθίσματα, για να μη γινόμαστε μεμψίμοιροι. Και, αφού έχουμε γευματίσει, να μην απαιτούμε και άλλα γλυκά και καλούδια, για να μη φάμε υπερβολικά και καταλήξουμε νωθροί και άχρηστοι.

Το ταξίδι της ζωής μάς οδηγεί σε διάφορους, συχνά δύσβατους δρόμους, και πρέπει να ανακαλύψουμε τους καλύτερους τρόπους για να απολαύσουμε την πανοραμική τους θέα, γιατί υπάρχουν πολλά περισσότερα να δούμε απ’ όσα επιτρέπουμε συνήθως στον εαυτό μας.
Συχνά, είναι σε στιγμές μεγάλου πόνου και πίεσης που μας αποκαλύπτεται αυτή η άγνωστη ομορφιά.

Emmy van Deurzen,    «Η ψυχοθεραπεία και η αναζήτηση της ευτυχίας»,
Εκδ. Κοντύλι

H Emmy van Deurzen είναι συμβουλευτική ψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια και φιλόσοφος.

Είναι σε παγκόσμιο επίπεδο κορυφαία στον χώρο της υπαρξιακής ψυχοθεραπείας και έχει εγκαθιδρύσει την υπαρξιακή θεραπεία στη Βρετανία.

Ίδρυσε, διηύθυνε και ανέπτυξε τόσο το Regent’s College School of Psychotherapy and Counselling όσο και το New School of Psychotherapy and Counselling (ΝSPC) στο Λονδίνο. Συνεργάζεται ως καθηγήτρια με το Middlesex University για το οποίο διευθύνει δύο μεταπτυχιακά και δύο διδακτορικά προγράμματα στο NSPC. To 1988 ίδρυσε την Society for Existential Analysis (SEA) καθώς και το επιστημονικό περιοδικό Journal of Existential Analysis. Είναι συνιδρύτρια του International Collaborative of Existential Counsellors and Psychotherapists (ICECAP). Υπήρξε επίσης η πρώτη πρόεδρος του United Kingdom Council for Psychotherapy.

η σκέψη είναι αναρχική και άνομη, ανελέητη, ανατρεπτική..

Οι άνθρωποι φοβούνται τη σκέψη περισσότερο απ΄ ο,τιδήποτε άλλο στον κόσμο  –περισσότερο από την καταστροφή, ακόμα κι απ΄ το θάνατο. 

Η σκέψη είναι ανατρεπτική και επαναστατική, καταλυτική και φοβερή· 

η σκέψη είναι ανελέητη απέναντι στα προνόμια, τους κατεστημένους θεσμούς και τις βολικές συνήθειες· 

η σκέψη είναι αναρχική και άνομη, αδιάφορη απέναντι στην εξουσία, περιφρονητική απέναντι στη δοκιμασμένη σοφία των αιώνων. 

Η σκέψη κοιτάζει τον πάτο της κόλασης και δε φοβάται.

 Βλέπει τον άνθρωπο, μια αχνή κουκίδα, να περιβάλλεται από απύθμενα βάθη σιωπής· κι ωστόσο, περνάει περήφανη κι άφοβη σαν να ήταν ο υπέρτατος άρχοντας του σύμπαντος. 

Η σκέψη είναι δυνατή, σβέλτη κι ελεύθερη, είναι το φως του κόσμου κι η μεγαλύτερη δόξα του ανθρώπου. 

Μα για να γίνει η σκέψη χτήμα των πολλών κι όχι προνόμιο των λίγων, θα πρέπει να ξεπεράσουμε το φόβο.

Ο φόβος είναι εκείνος που κρατάει τους ανθρώπους–ο φόβος πως τα πιο πολύτιμα πιστεύω τους θ΄ αποδειχθούν αυταπάτες, ο φόβος πως οι θεσμοί που διέπουν τη ζωή τους θ΄ αποδειχτούν βλαβεροί, ο φόβος πως θ΄ αποδειχτούν κι οι ίδιοι λιγότερο άξιοι σεβασμού απ΄ όσα φαντάζονταν ότι ήταν.

Αν ο εργαζόμενος σκεφτεί ελεύθερα για την ιδιοχτησία, τι θα γίνουμε εμείς οι πλούσιοι; Αν οι νέοι σκεφτούν ελεύθερα για το σεξ, τι θα γίνει η ηθική; Αν οι στρατιώτες σκεφτούν ελεύθερα για τον πόλεμο, τι θα γίνει η στρατιωτική πειθαρχία; Διώξτε μακρυά τη σκέψη! Ας ξαναγυρίσουμε πίσω στα σκοτάδια της προκατάληψης για να μην κινδυνέψει η ιδιοχτησία, τα ήθη και ο πόλεμος!
Καλύτερα να είναι οι άνθρωποι κουτοί, αδρανείς και καταπιεστικοί παρά να΄ χουν ελεύθερη σκέψη. Γιατί αν η σκέψη τους ελευθερωθεί μπορεί να μη σκέφτονται σαν κι εμάς. Κι αυτό το κακό θα πρέπει να το αποφύγουμε με κάθε μέσον.

Έτσι συλλογίζονται οι εχθροί της σκέψης μέσα στ΄ ασυνείδητα βάθη της ψυχής τους. Κι έτσι πράττουν στις εκκλησίες τους, τα σχολεία τους, τα πανεπιστήμια τους ..

[...] 



Μπέρτραντ Ράσελ 

από το βιβλίο του Έριχ Φρομ "Πειθαρχία κι Ελευθερία" 
εκδ γλάρος

Ας αντιμετωπίσουμε τη βία σαν μια μεταδοτική ασθένεια

''η βία ανταποκρίνεται όπως μια ασθένεια καθώς συμπεριφέρεται και ως ασθένεια''

Εδώ η ομιλία του Slutkin  (με ελληνικούς υπότιτλους)

Ο Gary Slutkin, ιατρός και επιδημιολόγος, ολοκληρώνοντας την εξειδίκευσή του στο Σαν Φρανσίσκο των Ηνωμένων Πολιτειών αποφάσισε να μετοικήσει στη Σομαλία για να εργασθεί σε χώρους συγκέντρωσης προσφύγων.

«Βρέθηκα σε μια περιοχή όπου υπήρχαν 4 χώροι συγκέντρωσης που φιλοξενούσαν 1,000,000 πρόσφυγες. Ήμασταν μόνο 6 γιατροί και υπήρχε επιδημία φυματίωσης και στη συνέχεια χολέρας. Δουλειά μου ήταν να τις σταματήσω. Καθώς ο αριθμός των ιατρών ήταν εξαιρετικά περιορισμένος, δεν είχα άλλη επιλογή από το να επιστρατεύσω εθελοντές πρόσφυγες και να τους εκπαιδεύσω, δημιουργώντας μια νέα κατηγορία εξειδικευμένων ειδικών υγείας».

Στη συνέχεια εργάστηκε για τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WorldHealthOrganisation) ασχολούμενος με τον έλεγχο της μετάδοσης του AIDS στην αφρικανική ήπειρο και τη δημιουργία προγραμμάτων παρέμβασης στην επιδημία σε εθνικό και κοινοτικό επίπεδο.

Επιστρέφοντας στις Η.Π.Α. περίπου 10 χρόνια αργότερα, ο Δρ. Slutkin δεν περίμενε να ασχοληθεί ξανά με τον τομέα της διαχείρισης επιδημιών.
«Είχα έρθει σε αρκετή πια επαφή με το θάνατο, και συγκεκριμένα με το θάνατο από επιδημία · αυτού του είδους ο θάνατος έχει μια δική του ξεχωριστή αίσθηση. Είναι γεμάτος πανικό και φόβο, είχα ακούσει γυναίκες να θρηνούν και να σφαδάζουν στην έρημο. Ήθελα να γυρίσω πίσω και να κάνω ένα διάλειμμα, να ξεκινήσω από την αρχή με κάτι διαφορετικό».

«Δεν είχα υπόψη μου την ύπαρξη κάποιας επιδημίας στην Αμερική.
(...)
Δεν είχα ιδέα με τι επρόκειτο να ασχοληθώ, μέχρι που κάποιοι φίλοι μου ανέφεραν περιστατικά παιδιών που πυροβολούσαν άλλα παιδιά, με πραγματικά όπλα».


Βλέποντας πως οι δύο υπάρχουσες προσεγγίσεις στην αντιμετώπιση του ζητήματος (η τιμωρία και η αντίληψη ότι πρέπει να αλλάξουν ριζικά τα πάντα-η κοινωνία, το εκπαιδευτικό σύστημα, η οικογένεια, το κράτος κλπ) δεν επιτυγχάνουν το στόχο τους, ο Δρ. Slutkin άρχισε να μελετά το ζήτημα, προσεγγίζοντάς το με τον τρόπο που συνήθιζε να μελετά τις επιδημίες: αναλύοντας τα δεδομένα.

Σύντομα παρατήρησε ότι η διασπορά των κρουσμάτων ένοπλης βίας δεν ήταν τυχαία. Αντιθέτως ήταν κατανεμημένα σε συστάδες και παρουσιάζονταν κατά κύματα, βασικά χαρακτηριστικά μιας επιδημίας, και μάλιστα λοιμώδους.
Επιπλέον, ανακάλυψε ότι ο ισχυρότερος προγνωστικός παράγοντας ενός κρούσματος ένοπλης βίας ήτανη ύπαρξη προηγούμενου κρούσματος, όπως ακριβώς και στη γρίπη.

Η βία λοιπόν φαίνεται να είναι μεταδοτική, και να λειτουργεί όπως οι επιδημίες
Με αυτό το σκεπτικό δημιούργησε την οργάνωση CureViolence. Το μοντέλο βάσει του οποίου λειτουργεί είναι το τρίπτυχο
-  Διακοπή της μετάδοσης (Interrupt transmission)
– Εντοπισμός των πιθανών μεταδοτών και αλλαγή νοοτροπίας (Identify and change the thinking    of highest potential transmitters)
– Μεταβολή στις κοινωνικές νόρμες (Change group norms).

Πώς λειτουργεί;

Η οργάνωση επιστρατεύει άτομα που ζουν στις προβληματικές περιοχές, είναι γνώριμα στους πιθανούς παραβάτες ή/και έχουν υπάρξει και οι ίδιοι παραβάτες και τα εκπαιδεύει σε εξειδικευμένες μεθόδους πρόγνωσης εγκλημάτων και τη διαμεσολάβηση σε διαμάχες.
Στόχος τους είναι να επεμβαίνουν και να «ηρεμούν τα πνεύματα» σε κρίσιμες στιγμές(Διακοπή της μετάδοσης).
 Άλλες ομάδες (outreachworkers) εκπαιδεύονται στη συμβουλευτική και λειτουργούν ως μέντορες, αναλαμβάνοντας «μαθητές» τους οποίους συναντούν αρκετές φορές εβδομαδιαίως και εκπαιδεύουν σε εναλλακτικούς τρόπους επίλυσης διενέξεων, βοηθούν να απευθυνθούν σε δομές απεξάρτησης, υποστηρίζουν στην ανεύρεση εργασίας κ.λπ..
Οι μέντορες λειτουργούν και ως πρόσωπα εκτάκτου ανάγκης, αφού οι συμμετέχοντες μπορούν να τους καλέσουν εκτάκτως σε περίπτωση που βρεθούν μπλεγμένοι σε επικίνδυνες καταστάσεις ή αισθάνονται ότι θα ξανακυλήσουν.
Τέλος, προκειμένου να επιτευχθεί μακρόχρονη αλλαγή σε μια κοινωνική ομάδα, θα πρέπει να αλλάξουν και οι νόρμες της. Για το σκοπό αυτόν, η CureViolence οργανώνει ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα, εκδηλώσεις στην κοινότητα, κοινοτικές «απαντήσεις» σε κάθε συμβάν ένοπλης βίας κ.λπ..


Το πρώτο «πείραμα» του Δρ.Slutkin οδήγησε σε 67% μείωση των κρουσμάτων ένοπλης βίας στην περιοχή με το υψηλότερο ποσοστό σε τέτοια κρούσματα στις Η.Π.Α. (West Garfieldneighborhood,Chicago).
Πλέον, 15 χρόνια αργότερα, το μοντέλο χρησιμοποιείται σε πολλές πολιτείες από την αστυνομία, τις δημοτικές αρχές, νοσοκομεία και κέντρα αποκατάστασης. Έχει χρησιμοποιηθεί από πολλά ακόμη κράτη εκτός Η.Π.Α. τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και στοχευμένα για τηδιαχείριση επεισοδίων σε συγκεκριμένες περιστάσεις (Κένυα, εκλογές 2013).
Μέχρι σήμερα έχουν εκπονηθεί 3 ερευνητικές αξιολογητικές μελέτες από ανεξάρτητους φορείς που καταλήγουν ότι το μοντέλο επιφέρει 30-70% μείωση των κρουσμάτων ένοπλης βίας.


Θα μπορούσε άραγε η αντιμετώπιση της βίας ως επιδημία να έχει εφαρμογή και σε άλλους χώρους και τομείς; Σε σχολεία για την καταπολέμηση του bullying; Να συμβάλει στον πραγματικό σωφρονισμό των κρατουμένων στις φυλακές; Και, τελικά, μήπως η κοινωνία μας έχει διαγνώσει λανθασμένα τη βία;
Περισσότερες πληροφορίες για το μοντέλο, τις δράσεις  και την οργάνωση μπορεί να κανείς να βρει στο http://cureviolence.org/ .


Το άρθρο είναι της Στέλλας Πρίντεζι από το Psychologynow